Η λέξη «αταβισμός» μπορεί να μην χρησιμοποιείται συχνά, αλλά σημασιολογικά έχει πολύ ενδιαφέρον.
Η λέξη χρησιμοποιείται με διπλή σημασία, μία στο επιστημονικό κομμάτι και μία με πιο λόγια έννοια. Συγκεκριμένα, ο «αταβισμός» ως όρος της βιολογίας περιγράφει την εμφάνιση ενός ή περισσοτέρων χαρακτηριστικών προγόνου σε απογόνους του ύστερα από δύο τουλάχιστον γενεές.
Ενώ στη μεταφορική της χρήση, η λέξη δηλώνει την κληρονόμηση από τους απογόνους ενός ξεπερασμένου ιδανικού, μίας ιδέας, μιας ιδεολογίας ή μιας συμπεριφοράς. Έτσι οι ύμνοι προς έναν αρχηγό, του οποίου τα οράματα αποδείχθηκαν ότι οδήγησαν τη χώρα σε μια παρατεταμένη περίοδο δυστυχίας ηχούν αταβιστικά.
Ο «αταβισμός» αποτελεί μεταφορά στα ελληνικά του γαλλικού atavisme, που με τη σειρά του προέρχεται από τη λατινική λέξη atavus (= προπάππος, πρόγονος). Τον όρο συναντάμε και στα αγγλικά ως atavism.
Πολλές φορές, η λέξη παίρνει αρνητικό περιεχόμενο και ταυτίζεται με τον άκριτο μιμητισμό, την υιοθέτηση μιας συμπεριφοράς, έτσι επειδή απλώς και μόνο την είχαν και κάποιοι άλλοι πριν από εμάς, τους οποίους θαυμάζουμε.
