Φρενίτιδα έχει προκαλέσει στους καταναλωτές τα τελευταία χρόνια η ανακάλυψη του Panettone, ενός Ιταλικού γλυκού που αν και υπάρχουν διάφοροι «θρύλοι» για την παρασκευή του, το σίγουρο είναι πως προέρχεται από το Μιλάνο.
Το Panettone είναι τύπος ιταλικού γλυκού ψωμιού που προέρχεται από το Μιλάνο και συνήθως παρασκευάζεται και καταναλώνεται τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά. Το «έθιμο» του Panettone έχει επεκταθεί με τα χρόνια και στη Δυτική, Νότια και Νοτιοανατολική Ευρώπη, καθώς και στη Λατινική Αμερική, την Ερυθραία, την Αυστραλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά.
Το αγαπημένο πλέον Ιταλικό γλυκό που σίγουρα έχετε συναντήσει τις τελευταίες ημέρες σε φούρνους και ράφια των σούπερ μάρκετ, έχει σχήμα θόλου, το οποίο εκτείνεται από κυλινδρική βάση και έχει συνήθως ύψος 12 με 15 εκατοστά.
Παρασκευάζεται κατά τη διάρκεια μακράς διαδικασίας που περιλαμβάνει τη σκλήρυνση της ζύμης, η οποία είναι όξινη, παρόμοια με το προζύμι. Η διαδικασία ξεκούρασης από μόνη της διαρκεί αρκετές ημέρες, δίνοντας στο κέικ τα ιδιαίτερα αφράτα χαρακτηριστικά του. Περιέχει ζαχαρωμένο πορτοκάλι, κίτρο και ξύσμα λεμονιού, καθώς και σταφίδες, οι οποίες προστίθενται ξηρές και όχι εμποτισμένες.
Υπάρχουν πολλές παραλλαγές, όπως απλό ή με σοκολάτα. Σερβίρεται σε σχήματα σφήνας, κάθετα κομμένη, συνοδευόμενη από γλυκά ζεστά ροφήματα ή γλυκό κρασί, όπως το Asti ή το Moscato d'Asti. Σε ορισμένες περιοχές της Ιταλίας, σερβίρεται με crema di mascarpone, μια κρέμα από μασκαρπόνε, αυγά, μερικές φορές αποξηραμένα ή ζαχαρωμένα φρούτα, και συνήθως γλυκό λικέρ όπως το αμαρέτο. Εάν το μασκαρπόνε δεν είναι διαθέσιμο, το ζαμπαγιόνε χρησιμοποιείται μερικές φορές ως υποκατάστατο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια η Ιταλία έχει καταβάλλει προσπάθειες για την απόκτηση καθεστώτος προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης για το Panettone, οι οποίες όμως δεν ήταν επιτυχημένες.
Η προέλευση του Panettone
Στην Ιταλία, το Panettone έρχεται με μια συχνά ποικίλη ιστορία, αλλά αυτό που αναφέρει πάντοτε ότι η γενέτειρά του ήταν το Μιλάνο. Η λέξη Panettone προέρχεται από την ιταλική λέξη «panetto», μια μικρή τούρτα. Το επαυξητικό ιταλικό επίθημα "-one" αλλάζει την έννοια σε «μεγάλο κέικ».
Η προέλευση αυτού του κέικ φαίνεται να είναι αρχαία, ίσως από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όταν οι αρχαίοι Ρωμαίοι προσέθεταν διογκωτικά σε ένα είδος ζύμης με μέλι.
Το Panettone στην Τέχνη
Αυτό το «ψηλό, ζυμωμένο κέικ φρούτων» εμφανίζεται στις διάφορες μορφές τέχνης.
Εμφανίζεται σε έναν πίνακα του 16ου αιώνα από τον Πίτερ Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο και αναφέρεται πιθανώς σε ένα σύγχρονο βιβλίο συνταγών που γράφτηκε από τον Ιταλό Μπαρτολομέο Σκάπι, προσωπικό σεφ σε πάπες και αυτοκράτορες κατά την εποχή του Καρόλου Ε΄.
Η πρώτη καταγεγγραμμένη σύνδεση του πανετόνε με τα Χριστούγεννα βρίσκεται στα γραπτά του Ιταλού του 18ου αιώνα Πιέτρο Βέρι. Το αναφέρει ως «Pan de Ton» (πολυτελές ψωμί ).
Οι «θρύλοι» γύρω από το Panettone
Για την πρώτη παρασκευή του Panettone στην Ιταλία υπάρχουν αρκετοί «θρύλοι» που βασίζονται σε λαϊκά παραμύθια.
Μία αρκετά διαδεδομένη ιστορία είναι η εξής:
Μια φορά και έναν καιρό, ο νεαρός Ughetto degli Atellani ερωτεύτηκε την όμορφη Adalgisa, κόρη του αρτοποιού του χωριού. Ο Ughetto ήθελε απεγνωσμένα να περάσει χρόνο μαζί της και γι’ αυτό προσποιήθηκε ότι ήταν σεφ ζαχαροπλαστικής, ούτως ώστε να πάρει τη δουλειά στο αρτοποιείο του μπαμπά της.
Όπως συμβαίνει συχνά στους τολμηρούς πρωτάρηδες, σημείωσε επιτυχία όταν, σε μια προσπάθεια να σώσει το φούρνο από τη χρεοκοπία, άλλαξε τη συνταγή του ψωμιού του σε κάτι πιο πλούσιο, φτιαγμένο με αλεύρι, αυγά, βούτυρο, ζάχαρη και σουλτανίνα: το πρώτο panettone. Το αρτοποιείο κέρδισε πίσω όλους τους πελάτες του και ο Ughetto και η Adalgisa έζησαν ευτυχισμένοι.
Η ιστορία της καλόγριας
Σε άλλες περιοχές ισχυρίζονται πως το panettone δεν είναι το πνευματικό τέκνο του Ughetto, αλλά μιας καλόγριας που ονομάζεται Ughetta. Ο Ughetta έζησε σε ένα μικρό μοναστήρι, το οποίο βρισκόταν στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής. Δεν είχαν πολλά τρόφιμα για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα.
Η αδερφή Ughetta όμως ήταν τόσο πεισματάρα που γύρισε τον κόσμο ανάποδα για να προετοιμάσει κάτι εθιμοτυπικό. Πήγε στην κουζίνα και έφτιαξε ένα κέικ από όλα τα απομεινάρια που μπορούσε να βρει. Πριν το βάλει στο φούρνο, έκοψε ένα σταυρό από πάνω του, το οποίο του έδωσε ένα περίεργο τρούλο σχήμα τρούλου μόλις ψήθηκε. Αυτό ήταν το πρώτο panettone.
Η ιστορία με τον αφηρημένο σεφ
Μια άλλη ιστορία αφορά έναν αφηρημένο σεφ, υπεύθυνο για την προετοιμασία του χριστουγεννιάτικου δείπνου του Ludovico il Moro Sforza που ξέχασε το κέικ στο φούρνο και κάηκε τόσο πολύ που το πέταξαν στο τζάκι.
Τότε, ένας νέος αχθοφόρος της κουζίνας με το όνομα Toni, παρατηρώντας την απόγνωση του αφεντικού του, σκέφτηκε ότι ο μόνος τρόπος να σώσει την ημέρα ήταν να χρησιμοποιήσει ό,τι είχε απομείνει στην κουζίνα για να προετοιμάσει ένα άλλο επιδόρπιο.
Και έτσι: αυγά, αλεύρι, φλούδες κίτρου, βούτυρο, ζάχαρη και σταφίδες, όλα μπήκαν στο μπολ. Αυτό που βγήκε ήταν αρωματικό, γλυκό και αντάξιο των συμποσίων του Sforza. Ονομάστηκε “pan del toni”, προς τιμήν του έξυπνου εφευρέτη του.
