Οι γυναίκες έχουν αυξήσει σημαντικά την παρουσία τους στη ναυτική απασχόληση, ενώ συνολικά αυξήθηκε η απασχόληση και μειώθηκε ο μέσος όρος ηλικίας στα πλοία, όπως φαίνεται από την έκθεση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) που παρουσιάστηκε χθες Τετάρτη από το Διοικητή του Ταμείου, κ. Κωνσταντίνο Τσαγκαρόπουλο.
Ειδικότερα, η αύξηση της απασχόλησης στο ναυτικό τομέα, εντοπίζεται σταθερά από το 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, ενώ το 2022 η εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση παρουσιάζει αύξηση κατά 5% σε σχέση με το 2020.
Αξίζει να σημειωθεί πως η αύξηση της συνολικής γυναικείας ναυτικής απασχόλησης είναι ιδιαίτερα δυναμική, καθώς φτάνει το 31%.
Το 2023, η εργασία στα πλοία παρουσίασε αύξηση κατά 24.162 άτομα, ενώ το 2020 ήταν στα 22.992.
Αναφορικά με τις γυναίκες που εργάζονται στο ναυτικό τομέα, «αγγίζει» το 6,7% έναντι 2% του παγκόσμιου μέσου όρου.
Το 70% των γυναικών απασχολούνται στην επιβατηγό ναυτιλία, ενώ η ηλικία τους κυμαίνεται από 18 έως 30 ετών.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η συνολική εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση παραμένει γενικά στην περιοχή των 1.000 ατόμων. Ωστόσο, παρουσιάζει σαφή ανοδική τάση, καθώς το 2022 ανήλθε σε 1.619 άτομα, σημειώνοντας αύξηση 6,8% από το 2018 (1.516 άτομα).
Ωστόσο, αναφορικά με την εργασία στα επιβατηγά πλοία, δεν υπάρχει σταθερή πορεία, καθώς αυξάνεται σχεδόν κατά 70% τον Ιούλιο, καθώς οι απασχολούμενοι είναι 6.380, ενώ ξεκινούν από 4.440 το Δεκέμβριο και μειώνεται σταδιακά ξανά τον Οκτώβριο.
Όσον αφορά τα θαλαμηγά πλοία, η απασχόληση αυξάνεται σχεδόν κατά 100% τον Αύγουστο, με 1.654 εργαζόμενους, ενώ ξεκινούν από 760 τον Ιανουάριο και μειώνεται σταδιακά ξανά τον Οκτώβριο.
Οι ναυτιλιακές δραστηριότητες που συνδέονται με τον τουρισμό (επιβατική ναυσιπλοϊα και ναυσιπλοϊα αναψυχής) φαίνεται να αποτελούν κρίσιμο μοχλό για την προαγωγή της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης.
«Η ελληνική ναυτιλία ακόμη επενδύει σε συμφωνίες κοινωνικών εταίρων και έχει έναν μεγάλο αριθμό συλλογικών συμβάσεων εργασίας», επισήμανε χθες ο δρ Γαβριήλ Αμίτσης, καθηγητής Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας, μιλώντας για τα βασικά χαρακτηριστικά της ναυτικής απασχόλησης στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρώτη ετήσια έκθεση του ΝΑΤ που παρουσιάστηκε σε εκδήλωση του φορέα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Σύμφωνα με την εγγεγραμμένη στο ΝΑΤ ναυτική απασχόληση:
- ποσοστό 70% των εγγεγραμμένων ναυτικών (η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι Έλληνες) είναι ηλικίας κάτω των 45 ετών
- ποσοστό 40% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 31 -45 ετών
- ποσοστό 30% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ομάδα των νεοεισερχόμενων στο ναυτικό επάγγελμα (ηλικίας έως 30 ετών).
Ειδικά σε ό,τι αφορά τους άνδρες, ποσοστό 69% περίπου είναι ηλικίας 18 έως 45 ετών, με την ηλικιακή κατηγορία 31 - 45 ετών να είναι η πολυπληθέστερη (40 % επί του συνόλου).
Στις γυναίκες, η συμμετοχή των νεαρότερων ηλιακών ομάδων είναι εντονότερη, καθώς το ποσοστό των εγγεγραμμένων ηλικίας κάτω των 45 ετών φτάνει το 84%. Η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών εξηγείται, προφανώς, από την σχετικά πρόσφατη είσοδο του γυναικείου φύλου στην ναυτική αγορά εργασίας.
Τα βασικά πορίσματα από την επεξεργασία των δεδομένων ως προς τις εξελίξεις και τάσεις στην εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση την περίοδο 2020 – 2022 συνοψίζονται ως εξής:
(α) Το ξέσπασμα της πανδημίας κορονοϊού και οι συνακόλουθες επιπτώσεις της στις διεθνείς και εγχώριες μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών είχαν έντονη αρνητική επίδραση στη ναυτική απασχόληση το 2020.
(β) Η ανάκαμψη της ναυτικής απασχόλησης ξεκίνησε σχετικά γρήγορα ήδη από το 2021 και συνεχίστηκε το 2022. Ειδικότερα, ο συνολικός αριθμός εγγεγραμμένων ναυτικών για το έτος 2022 ήταν αυξημένος κατά 5% σε σχέση με το 2020, ενώ ο αριθμός των εγγεγραμμένων ναυτικών κατά τον 8ο μήνα του 2022 ήταν αυξημένος σχεδόν κατά 10% σε σχέση με τον 8ο μήνα του 2020. Ειδικά στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών, σημαντική αύξηση της απασχόλησης παρατηρήθηκε στον τομέα των θαλαμηγών.
(γ) Η γυναικεία ναυτική απασχόληση επλήγη ιδιαίτερα από την κρίση της πανδημίας. Ωστόσο, επανέκαμψε γρήγορα παρουσιάζοντας το 2022 αύξηση 31% σε σχέση με το ιστορικό χαμηλό του 2020. Ειδικότερα, η εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση το 2022 ανήλθε σε 1.619 άτομα (ποσοστό 6,7% της συνολικής εγγεγραμμένης ναυτικής απασχόλησης), υπερβαίνοντας τα επίπεδα προ πανδημίας. Οι ναυτιλιακές δραστηριότητες που τροφοδοτούνται από τον τουρισμό (επιβατική ναυσιπλοΐα και ναυσιπλοΐα αναψυχής) απασχολούν το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών ναυτικών και, συνεπώς, αποτελούν κρίσιμο μοχλό για την προαγωγή της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης.
(δ) Η κρίση της πανδημίας έπληξε ιδιαίτερα την απασχόληση των δοκίμων / εκπαιδευόμενων ναυτικών, η οποία όμως έχει επανέλθει σε φάση ανάκαμψης σημειώνοντας το 2022 συνολική αύξηση σχεδόν 30% σε σχέση με το 2020 (ειδικά στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών σημειώθηκε αύξηση σχεδόν 85%).
(ε) Διαχρονικά, η εποχικότητα αποτελεί μία κρίσιμη παράμετρο για τη ναυτική απασχόληση στην Ελλάδα, κυρίως, λόγω της έντονης τουριστικής κίνησης που παρατηρείται στα νησιά σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους. Το κρίσιμο αυτό χαρακτηριστικό επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία της ΑΠΔΝ, που καταδεικνύουν σταδιακή αύξηση της συνολικής εγγεγραμμένης απασχόλησης κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο και κορύφωση της κατά τους θερινούς μήνες έως και τον Σεπτέμβριο.
6.3. Όσον αφορά τις ομάδες ναυτικών που δεν περιλαμβάνονται στην ως άνω «εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση», δύο ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον:
(α) Ο αριθμός των ναυτικών που απασχολούνται ως αρχιπλοίαρχοι και αρχιμηχανικοί σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις (για τους οποίους υποβάλλονται ΑΠΔΝ αν και δεν αποτελούν μέλη πληρωμάτων) σχεδόν διπλασιάστηκε κατά την τελευταία πενταετία (1.024 το 2022 από 644 το 2018), καταδεικνύοντας ότι η απασχόληση σε ναυτιλιακές εταιρείες εξελίσσεται σε ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για ναυτικούς υψηλών προσόντων.
(β) Ο αριθμός των ναυτικών που εξαγόρασαν χρόνο υπηρεσίας τους σε μη συμβεβλημένα πλοία ξένης σημαίας (για τους οποίους δεν υποβάλλονται μεν ΑΠΔΝ αλλά τηρούνται σχετικά δεδομένα στο ΟΠΣ του ΝΑΤ) ανήλθε το 2022 στους 5.352.
