Οι νέοι γενικοί κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης του νερού περιλαμβάνονται σε Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που δημοσιεύθηκε προ ημερών και υπογράφεται από τους συναρμόδιους υπουργούς Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Βάσει των γενικών αρχών, προβλέπονται κλιμακωτές χρεώσεις ανάλογα με την περιοχή και την κατανάλωση, ενώ τα τιμολόγια θα καθορίζονται με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά και υδρογεωλογικά ανά 5ετία. Στο διάστημα αυτό θα μπορούν να αναπροσαρμόζονται τιμαριθμικά ανά έτος, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα πρόσθετων αυξήσεων μέσω έκτακτων αναθεωρήσεων των τιμών εντός της 5ετίας εφόσον υφίστανται συγκεκριμένες προϋποθέσεις καθώς και η θέσπιση του εποχικού τιμολογίου.
Το νέο πλαίσιο αναμένεται να εξορθολογίσει τα τιμολόγια των ΔΕΥΑ και θα προβλέπει τα εξής:
- Ο προσδιορισμός των τιμολογίων θα πρέπει να γίνεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε τα συνολικά έσοδα να καλύπτουν το χρηματοοικονομικό κόστος του παρόχου (λ.χ. ΔΕΥΑ, δήμος) για την παροχή των υπηρεσιών ύδατος.
- Στο χρηματοοικονομικό κόστος περιλαμβάνονται οι δαπάνες που είναι αναγκαίες για την παροχή νερού, η λειτουργία και συντήρηση του δικτύου και των υποδομών νερού, το κόστος λειτουργίας της επιχείρησης άρδευσης ή ύδρευσης – αποχέτευσης. Αυτό σημαίνει ότι οι δημοτικές επιχειρήσεις ή οι δήμοι δεν θα μπορούν να χρεώνουν λιγότερα από όσο κοστίζει το νερό για λόγους κοινωνικής πολιτικής (ή… μικροπολιτικής). Δίνεται ωστόσο η δυνατότητα για χαμηλότερα τιμολόγια σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού
- Τα τιμολόγια θα πρέπει να διαμορφώνονται μία φορά κάθε 5 χρόνια. Στο διάστημα αυτό θα αυξάνονται ετησίως με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Θα επιτρέπεται να θεσπιστεί έκτακτη αύξηση, αν όμως αιτιολογηθεί.
- Το τιμολόγιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει υπόψη το «περιβαλλοντικό κόστος» του νερού στις περιοχές όπου η κατάσταση των επιφανειακών υδάτων δεν είναι καλή και το «κόστος πόρου» στις περιοχές όπου η κατάσταση των υπογείων υδάτων είναι κακή, ή τα αποθέματα νερού δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανθρωπογενείς ανάγκες. Τα κόστη αυτά προσδιορίζονται ετησίως από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και θα αφορούν τη χρηματοδότηση των μέτρων για τη βελτίωση της οικολογικής ή χημικής κατάστασης των νερών (σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης που πρόσφατα αναθεωρήθηκαν για όλη τη χώρα).
- Στο τιμολόγιο θα πρέπει να επιβάλλεται και ένα «περιβαλλοντικό τέλος», το οποίο θα καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο.
- Το τιμολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη χρέωση για τις «αφανείς» διαρροές.
- Ο τρόπος τιμολόγησης θα πρέπει να γίνεται με κλίμακες. Η χαμηλότερη κλίμακα θα αφορά τις μικρότερες καταναλώσεις και θα πρέπει να αντανακλά το κόστος παραγωγής του νερού. Οι μεγαλύτερες καταναλώσεις θα είναι πιο ακριβές, με σκοπό την αντιμετώπιση της υπερκατανάλωσης. Να σημειωθεί ότι ήδη αρκετές ΔΕΥΑ σε όλη τη χώρα εφαρμόζουν κλιμακωτές χρεώσεις ανάλογα με την κατανάλωση.
- Το νερό μπορεί σε περιοχές που έχουν πρόβλημα επάρκειας να είναι ακριβότερο το καλοκαίρι. Το σύστημα αυτό μπορεί να εφαρμόζεται για όσους παρουσιάζουν έντονη εποχική μεταβλητότητα στις ποσότητες ύδατος που καταναλώνουν (λ.χ. ξενοδοχεία).
Τι θα ισχύσει το καλοκαίρι
Σε κάθε περίπτωση το νέο πλαίσιο κανόνων για την τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος θα δίνει τη δυνατότητα να είναι ακριβότερο το νερό το καλοκαίρι, στις περιοχές όπου υπάρχει πρόβλημα επάρκειάς του.
Ακόμη όμως και εκεί που δεν υπάρχει πρόβλημα επάρκειας, η χρέωση του νερού θα πρέπει υποχρεωτικά να αυξάνεται ανάλογα με την κατανάλωση, ώστε να αποτρέπεται η υπερκατανάλωση. Για τη χρέωση του αρδευτικού νερού θα μπορεί να λαμβάνεται υπόψη και το πόσο ορθολογική χρήση γίνεται σε κάθε καλλιέργεια.
Οι προβλέψεις αυτές περιλαμβάνονται στο νέο ενιαίο πλαίσιο κανόνων (ΦΕΚ 5438/Β) που θα πρέπει να διέπει από το νέο έτος την τιμολόγηση του νερού τόσο ύδρευσης όσο και άρδευσης. Πρόκειται ουσιαστικά για το πρώτο πλαίσιο που έρχεται σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για την ανάκτηση του κόστους του νερού, καθώς το προηγούμενο, που θεσπίστηκε το 2017, ακυρώθηκε το 2022 από το Συμβούλιο της Επικρατείας (κρίθηκε ότι οδηγούσε σε μια αντιμετώπιση του νερού ως «εμπορικό προϊόν», κάτι που αντίκειτο στο πνεύμα της κοινοτικής νομοθεσίας).
Ευνοϊκότερα τιμολόγια για ευάλωτους πολίτες και νέα έως τέλος Οκτωβρίου για μικρούς παρόχους
Για πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, ή καταναλωτές που εντάσσονται στις κατηγορίες των οικονομικά αδύναμων προσώπων και των ευάλωτων νοικοκυριών, οι εταιρείες παροχής νερού θα έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν ευνοϊκότερες τιμές, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ανατρέπεται η λειτουργία της τιμής ως μέσου αποτροπής της σπατάλης νερού. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να προηγηθεί οικονομοτεχνική έκθεση για την επίδραση μιας τέτοιας πολιτικής ειδικής τιμολόγησης σε άλλους χρήστες.
Ακόμη, για λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, οι πάροχοι θα μπορούν να καθορίζουν, πάντα κατόπιν οικονομοτεχνικής έκθεσης, ειδικό τιμολόγιο για συγκεκριμένους χρήστες όπως π.χ. στρατιωτικές εγκαταστάσεις, δομές προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας πολιτών τρίτων χωρών, πυροσβεστική, όταν οι υπηρεσίες ύδατος αφορούν στην εκτέλεση των κύριων δημόσιων καθηκόντων τους.
Γενικότερα, οι πάροχοι υπηρεσιών ύδατος βάσει των εύλογων και αποδοτικών δαπανών (προσδιορίζονται με βάση το χρηματοοικονομικό κόστος), καθορίζουν τα τιμολόγια των παρεχόμενων υπηρεσιών ύδατος, ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζεται το νερό, για την πενταετία της ρυθμιστικής περιόδου. Κατ’ εξαίρεση, για τους παρόχους που εξυπηρετούν περιοχές με μόνιμο πληθυσμό μικρότερο των 100.000 κατοίκων, δίνεται στενό περιθώριο να προσδιορίσουν τα τιμολόγιά τους για την επόμενη πενταετία έως το τέλος Οκτωβρίου.
Οι δύο μεγαλύτεροι πάροχοι υδάτων της χώρας (ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ) εξαιρούνται καθώς έχουν ήδη εγκεκριμένες από το κράτος τιμολογιακές πολιτικές. Όσο για τους Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΟΕΒ) που διαχειρίζονται αρδευτικά ύδατα, θα πρέπει να προσδιορίσουν τιμολόγια παρεχόμενων υπηρεσιών ύδατος έως την 31η Δεκεμβρίου 2024.
