Το άρθρο 16 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται ρητά στην επιχειρηματική ελευθερία για όλους τους πολίτες της ΕΕ και υπό το πλαίσιο αυτό ενθαρρύνεται παράλληλα η επιχειρηματικότητα, συμπεριλαμβανομένης της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Με τον όρο επιχειρηματικότητα αυτομάτως συνδέονται οι όροι απασχόληση, καινοτομία, δημιουργικότητα, οικονομική ανάπτυξη, αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, αυτοπραγμάτωση.
Αν και συμμερίζομαι απολύτως την άποψη ότι «η επιχειρηματικότητα δεν έχει φυλετικά χαρακτηριστικά», τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι το «επιχειρείν» δεν αποτελεί την πρωταρχική επαγγελματική επιλογή των γυναικών, μολονότι το μορφωτικό επίπεδο των νεότερων Ελληνίδων είναι ίδιο ή και υψηλότερο έναντι των ανδρών.
Σύμφωνα με στοιχεία σύγχρονων μελετών, αποδεικνύεται πως στην χώρα μας αν και τα ποσοστά των γυναικών-επιχειρηματιών είναι υψηλά, η ανάλυση εις βάθος παρουσιάζει τις γυναίκες, μόνο, ως επίσημα καταγεγραμμένες ιδιοκτήτριες των επιχειρήσεων, με μοναδικό σκοπό την εξασφάλιση οικονομικής ενίσχυσης και ευνοϊκών όρων από τα ευρωπαϊκά προγράμματα και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κλπ.
Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες αυτές λειτουργούν ως «βιτρίνα». Ωστόσο και ενώ φέρουν το επιχειρηματικό ρίσκο, η πραγματική λήψη αποφάσεων της εταιρείας εναποτίθεται στους άνδρες. Συγχρόνως, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό γυναικών-επιχειρηματιών είναι αυτοαπασχολούμενες, ενώ αξιοσημείωτα χαμηλό είναι το ποσοστό εκείνων που επιλέγουν να επιχειρήσουν σε τομείς όπως οι νέες τεχνολογίες.
Παράλληλα, σύμφωνα με μελέτες της ΕΕ αποκαλύπτεται πως οι γυναίκες-επιχειρηματίες ξεκινούν την επιχειρηματική δραστηριότητα με χαμηλότερα επίπεδα κεφαλαίων, διότι προτιμούν τα μικρότερα δάνεια και προσφεύγουν στον οικογενειακό δανεισμό αντί των δανείων ή της χρηματοδότησης κεφαλαίων από τράπεζες, ιδιωτικά ή επιχειρηματικά κεφάλαια.
Σύμφωνα με την ίδιες μελέτες, οι σημαντικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν κατά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, ενδέχεται να σχετίζονται εν μέρει με τη δυσχέρεια να παρουσιάσουν επαρκές πιστωτικό ιστορικό και διοικητική πείρα, καθώς και στην γενικότερη εδραίωση εσφαλμένων πεποιθήσεων ως προς τις ικανότητες ανδρών και γυναικών στον τομέα της επιχειρηματικότητας. Ενδεχομένως, οι παραπάνω παράμετροι να επηρεάζουν τις αποφάσεις και τον τρόπο με τον οποίο κρίνουν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές - χρηματοδότες μια νέα επιχειρηματική δραστηριότητα.
Τα παραπάνω δεδομένα αντικατοπτρίζουν τα θεσμικά, κοινωνικά, και οικονομικά εμπόδια καθώς και τις στερεοτυπικές αντιλήψεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες προσπαθώντας να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά, με αποτέλεσμα στην συχνή παραίτηση ανάληψης αυτού του ρίσκου σε συνδυασμό με την έλλειψη εργαλείων ενημέρωσης και υποστήριξης.
Η αμιγώς γυναικεία επιχειρηματικότητα, αποτελεί αναμφίβολα δυναμική πηγή οικονομικής ανεξαρτησίας προσφέροντας στις γυναίκες την δυνατότητα μιας ευρύτερης ενσωμάτωσης στις αγορές εργασίας. Παρέχει επίσης την ευκαιρία να ενισχύσουν τον ρόλο τους ως επικεφαλής επιχειρήσεων και να επιφέρουν πολιτιστική αλλαγή τόσο στις επιχειρήσεις τους όσο και στο σύνολο της κοινωνίας, αποτελώντας έτσι σημαντικά πρότυπα για τα κορίτσια και τις νεαρές γυναίκες, καταρρίπτοντας τα κοινωνικά στερεότυπα.
Εν κατακλείδι, αυτό που αναμένουμε από την πολιτεία είναι να αναγνωριστεί η αξία της γυναικείας επιχειρηματικότητας για την οικονομία ώστε να θεσπιστούν συγκεκριμένες στρατηγικές για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος των γυναικών, με γνώμονα τις ανάγκες, τα κίνητρα και τις συνθήκες. Επιβεβλημένη είναι η ανάγκη, να εξαλειφθούν ουσιαστικά, οι στερεοτυπικές φυλετικές αντιλήψεις, στοχεύοντας στην προώθηση διαφορετικών τρόπων διοίκησης και ηγεσίας καθώς και καινοτόμων μορφών οργάνωσης και διαχείρισης επιχειρήσεων.
Επιχειρείν και οικογένεια: Η μεγάλη πρόκληση
Οι άνθρωποι που επιλέγουν να επιχειρήσουν διέπονται από μια έμφυτη διάθεση και δυναμική δημιουργίας, εξέλιξης και διαφορετικότητας.
Εν τούτοις, όταν οι γυναίκες επιλέγουν ως επαγγελματική σταδιοδρομία την επιχειρηματικότητα, που είναι μια πράξη αυτοπραγμάτωσης, δημιουργούν παράλληλα μια μεγάλη δέσμευση που απαιτεί μακρούς χρόνους εργασίας. Ως εκ τούτου, παρά το γεγονός ότι είναι μια πρόσθετη πηγή εισοδήματος και δημιουργικότητας αλλά και προσωπικής εξέλιξης, πώς οι γυναίκες μπορούν να συνδυάσουν την οικογενειακή ζωή και τις απαιτήσεις της επιχειρηματικότητας;
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι μπορούν! εφόσον το επιτρέψουν οι εξωτερικές συνθήκες, το υποστηρικτικό περιβάλλον, το θεσμικό πλαίσιο, οι δομές για την φύλαξη των παιδιών και κυρίως οι δυναμικοί άνδρες, ως υποστηρικτικοί σύντροφοι, που αναλαμβάνουν περήφανα τον πατρικό τους ρολό και συμμετέχουν ενεργά στη φροντίδα της οικογένειας.
Η επιχειρηματική εκπαίδευση, τόσο η τυπική όσο και η άτυπη, αποτελεί τον εναρκτήριο και κύριο παράγοντα για την ενθάρρυνση της συμμετοχής περισσότερων γυναικών και κοριτσιών στον τομέα του επιχειρείν. Αφορά σε κοινωνική και εθνική υποχρέωση όλων μας να στηρίξουμε τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες των νεότερων γυναικών οι οποίες εκπροσωπούν την γενιά που έχει μεγαλώσει σε περιβάλλον μακροχρόνιας κρίσης--οικονομικής και πανδημικής--αλλά διαθέτει ευρεία μόρφωση, δεξιότητες και όραμα.
* Η Μαρία Τσιλιμπάρη είναι Μεσίτης Ασφαλίσεων / Διαχειρίστρια της εταιρείας NOBILIS INSURANCE BROKERS
