Μέχρι τα Χριστούγεννα θα κατατεθεί στη Βουλή η ρύθμιση για τα αυθαίρετα κατηγορίας 5, όπου οι ιδιοκτήτες ακινήτων με παραβάσεις θα μπορέσουν, κάτω από προϋποθέσεις και αυστηρούς ελέγχους, να διατηρήσουν τα ακίνητά τους για 30 χρόνια, έναντι προσαυξημένων προστίμων.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Ελεύθερου Τύπου, οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις, όπως προκύπτει από τα διαθέσιμα στοιχεία των πολιτών που έχουν ήδη υπαχθεί στη ρύθμιση για τις πρώτες 4 κατηγορίες αυθαιρέτων.
Σε δύο φάσεις η διαδικασία υπαγωγής των αιτήσεων
Σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκο Ταγαρά, η ρύθμιση που θα κατατεθεί αφορά τα αυθαίρετα που είτε δεν έχουν οικοδομική άδεια είτε έχουν με υπερβάσεις πάνω από 20% ως προς το ύψος και πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και τη δόμηση. Συγκεκριμένα, η διαδικασία θα γίνεται σε δύο φάσεις.
Πρώτα θα γίνεται η προσωρινή αίτηση στην οποία απαιτείται η σχετική δήλωση και η πληρωμή του ενιαίου ειδικού προστίμου με τις προσαυξήσεις. Κατά τη δεύτερη φάση, για να οριστικοποιηθεί η υπαγωγή, όπως επεσήμανε ο κ. Ταγαράς, οι ιδιοκτήτες με δικά τους έξοδα θα υποβάλουν ένα αίτημα μέσω μηχανικού για να οριστεί ελεγκτής δόμησης, ο οποίος θα «τσεκάρει» την υπαγωγή που θα πρέπει να πληροί τις προϋποθέσεις (δεν βρίσκεται σε περιοχές Natura, δεν έχει χτιστεί μετά τις 28 Ιουλίου 2011 κ.λπ.) και όταν ολοκληρωθεί ο έλεγχος με τη σύνταξη της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, θα γίνεται η οριστική υπαγωγή και κατ’ επέκταση θα μπορούν να πραγματοποιούνται οι μεταβιβάσεις των συγκεκριμένων ακινήτων.
Ερωτηθείς ο υφυπουργός για τον χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους ιδιοκτήτες από την ενεργοποίηση της κατηγορίας 5 στη σχετική πλατφόρμα για να υποβάλουν τις αιτήσεις τους, σημείωσε ότι θα μπορούν να γίνονται υπαγωγές μέχρι τη λήξη της διαδικασίας που έχει οριστεί από τον νόμο, δηλαδή τις 31 Μαρτίου 2026. Ωστόσο, για κάθε χρόνο που περνάει τα πρόστιμα θα είναι προσαυξημένα.
Όσον αφορά στο διάστημα μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης φάσης υπαγωγής των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός, δεδομένου ότι οι πολίτες που θα υποβάλουν τις αρχικές αιτήσεις, αν μπορούν αμέσως να καλύψουν πέρα από το ενιαίο ειδικό πρόστιμο και το κόστος του ελεγκτή δόμησης, θα έχουν τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν και τις δύο φάσεις άμεσα. Αντίθετα, όσοι για οικονομικούς λόγους δεν δύνανται να το κάνουν έγκαιρα, έχουν χρονικό περιθώριο έως τα τέλη Μαρτίου 2026.
Οι αυστηροί έλεγχοι
Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Ταγαράς τόνισε ότι οι έλεγχοι των αιτήσεων θα είναι αυστηροί. Έτσι, για να μη γίνουν αιτήσεις για κατοικίες στις οποίες δεν προβλέπεται υπαγωγή στη ρύθμιση, αναμένεται να γίνεται έλεγχος σε όλες τις δηλώσεις για την κατηγορία 5.
Ο έλεγχος στην περίπτωση των εν λόγω αιτήσεων δεν θα είναι δειγματοληπτικός στο 5% του συνόλου, όπως ήδη προβλέπει η νομοθεσία, αλλά οι υπαγωγές της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ελέγχονται αυστηρά μία προς μία, ολοκληρωτικά και προς κάθε κατεύθυνση και, έτσι, καμία υπαγωγή δεν θα εισέρχεται στην πλατφόρμα άνευ ελέγχου και παρατηρήσεων.
Παράλληλα, όλα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά.
Σύμφωνα με τον υφυπουργό, τα πρόστιμα στην περίπτωση αυτής της κατηγορίας θα είναι προσαυξημένα, ενώ τα χρήματα από τα πρόστιμα τακτοποίησης αποκλειστικά των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, τα οποία είναι άλλωστε και τα μεγαλύτερα σε επίπεδο εσόδων, θα κατευθύνονται σε έναν ξεχωριστό κωδικό του Πράσινου Ταμείου με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση δεσμευμένων οικοπέδων για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά τα ποσά θα επιστραφούν στις τοπικές κοινωνίες τηρώντας το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
Τι ισχύει για τις κατηγορίες 1 έως 4 και τους ημιυπαίθριους
Για τις πρώτες τέσσερις κατηγορίες ο χρόνος μετρά αντίστροφα, με την κλεψύδρα να… αδειάζει τον Μάρτιο του 2026.
Η διαδικασία τακτοποίησης πραγματοποιείται μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4 που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Σύμφωνα, πάντως, με όσα προκύπτουν από τα διαθέσιμα στοιχεία των πολιτών που έχουν ήδη υπαχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης αυθαιρέτων, οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό ποσοστό στα κτίσματα που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.
Χρήσιμες Συμβουλές
Από την αγρονόμο – τοπογράφο – μηχανικό Γραμματή Μπακλατσή
» Ποια θεωρούνται μεγάλα αυθαίρετα
Α) Τα εξ ολοκλήρου αυθαίρετα.
Β) Αυθαίρετες κατασκευές που παραβιάζουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% τα πολεοδομικά μεγέθη κάλυψης, δόμησης και μεγαλύτερο του 20% το πολεοδομικό μέγεθος του ύψους που προβλέπονται από τους όρους δόμησης της περιοχής ή αυτούς που ίσχυαν κατά τον χρόνο έκδοσης της οικοδομικής άδειας και υπερβαίνουν τα 250 τ.μ. για χρήση κατοικίας ανά ιδιοκτησία και τα 1.000 τ.μ. κτιρίου συνολικά και τα 1.000 τ.μ. για τις λοιπές χρήσεις.
» Τι πρόστιμο πληρώνω για ένα εξ ολοκλήρου αυθαίρετο και σε πόσες δόσεις μπορώ να εξοφλήσω το πρόστιμο
Το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη. Μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις με ελάχιστο ποσό δόσης τα 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30% του αναλογούντος προστίμου.
» Ποιες ευνοϊκές ρυθμίσεις επιπλέον ισχύουν για τα αυθαίρετα σήμερα
- Παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαιρέτων σε όσους αδυνατούν οικονομικά να πληρώσουν τα πρόστιμα.
- Επιπλέον μείωση σε όσους έχουν μία και μοναδική κατοικία.
- Μειώσεις από 15% έως και 30% σε πολλές ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως ΑμεΑ, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, άνεργοι, δικαιούχοι εισοδήματος κοινωνικής αλληλεγγύης, παλιννοστούντες.
- Εκπτωση 30% σε όσους έχουν αυθαίρετο σε οικισμό που έχει χαρακτηριστεί «στάσιμος».
- Εκπτώσεις έως 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας.
- Μείωση 30% έως 50% για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.
» Παράβολα προστίμων
- 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
- 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
- 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
- 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
- 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.
» Πώς διαμορφώνονται τα πρόστιμα για τις 4 κατηγορίες αυθαιρέτων
- Κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
- Κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
- Κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
- Κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
- Κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
- Κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
