Πρόκειται για ένα από τα νοστιμότερα αγροτικά προϊόντα που φτάνει στο τραπέζι μας και βρίσκει τη θέση του σε ένα μεγάλο ποσοστό πιάτων, ιδιαίτερα της ελληνικής κουζίνας, είτε ωμό είτε μαγειρεμένο. Τι αποτελεί όμως, φρούτο ή λαχανικό;
Κι όμως είναι φρούτο! Και πιο συγκεκριμένα ο καρπός του φυτού Solanum lycopersicum το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Σολανωδών (Solanaceae). Φρούτο ή λαχανικό, η ντομάτα είναι ένας διατροφικός θησαυρός που αξίζει να γνωρίσουμε καλύτερα.
Στην μαγειρική έχει καθιερωθεί ο όρος λαχανικά να χαρακτηρίζει προϊόντα τα οποία εύκολα μπορούν να συνδυαστούν σε ένα αλμυρό πιάτο. Τα φρούτα πάλι χαρακτηρίζουν προϊόντα, με γλυκιά κυρίως γεύση, τα οποία καταναλώνονται ως σνακ ή επιδόρπιο.
Στην βοτανική όμως, ως φρούτο καθορίζεται ένα προϊόν το οποίο προέρχεται από τον ανθό ενός φυτού, το οποίο φέρει και σπόρους. Ως λαχανικό χαρακτηρίζεται κάθε άλλο μέρος του φυτού, για παράδειγμα τα φύλλα (μαρούλι), τα στελέχη (σέλινο), οι ρίζες (καρότα) και άλλα.
Έτσι η ντομάτα, σύμφωνα με την επιστήμη της βοτανικής, είναι φρούτο. Όμως και άλλα αγροτικά προϊόντα τα οποία καθημερινά αναφέρουμε ως λαχανικά αποτελούν φρούτα όπως το αγγούρι, η πιπεριά, το κολοκύθι, οι μπάμιες και οι μελιτζάνες, οι οποίες μάλιστα ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια των μούρων.
Πού έχει τις «ρίζες» της η ντομάτα
Κι ενώ είναι πλήρως συνυφασμένη με την ελληνική και τη μεσογειακή κουζίνα γενικότερα, η βασίλισσα του καλοκαιριού ντομάτα έχει πατρίδα της την Κεντρική και Νότια Αμερική.
Στην Ευρώπη έφτασε μετά την Ανακάλυψη της Αμερικής από τον Κολόμβο κι άρχισε να καλλιεργείται στα μέσα του 16ου αιώνα περίπου. Στην αρχή βέβαια την καλλιεργούσαν για καλλωπιστικούς λόγους και μόνο γιατί τη θεωρούσαν …τοξική.
Κι ενώ η Βόρεια Ευρώπη δεν την αγκάλιασε με ενθουσιασμό, οι Ιταλοί τη λάτρεψαν στην κυριολεξία. Την ονόμασαν pommodoro που θα πει χρυσό μήλο και την ενέταξαν στη μαγειρική τους με χίλιους δυο τρόπους. Μάλιστα το 1692 εκδόθηκε στη Νάπολη και βιβλίο μαγειρικής αφιερωμένο στην ντομάτα.
Στην Ελλάδα πάλι έφτασε αρκετά αργότερα, μόλις το 1818 και σιγά σιγά εντάχτηκε πλήρως στη διατροφή μας.
Η ντομάτα στην κουζίνα
Την ντομάτα τη βρίσκουμε σε χιλιάδες ποικιλίες που διαφέρουν σε σχήμα, μέγεθος και χρώμα. Αν και όπως προειπώθηκε από στο proson, από βοτανολογικής απόψεως θεωρείται φρούτο, δεν διαθέτει την γλυκύτητα των άλλων φρούτων, αντιθέτως έχει μια όξινη και ελαφρώς καυστική γεύση. Αυτό την κάνει τέλεια πρώτη ύλη σε σαλάτες και σάλτσες όλων των ειδών. Μάλιστα είναι τόσο καθοριστική η παρουσία της στο φαγητό που επιβάλει το χρώμα και τη γεύση της όπου κι αν μπει.
Κι ενώ η ντομάτα άργησε να μπει στην ελληνική κουζίνα, όταν ήρθε, έδεσε για τα καλά. Τα μισά παραδοσιακά ελληνικά φαγητά με ντομάτα δεν τα μαγειρεύουμε; Λαχανικά, κρέατα, πουλερικά, ψάρια, όσπρια, ρύζι και ζυμαρικά, όλα τους κοκκινιστά. Φυσικά θα αναφερθούμε και στη μητέρα όλων των σαλατών, τη χωριάτικη, που την ντομάτα έχει για βάση της, τα γεμιστά με ρύζι ή κιμά, τους ντοματοκεφτέδες της Σαντορίνης, στα λαδερά μας και στο ντοματάκι σαν γλυκό κουταλιού.
Η εποχή της ντομάτας είναι το καλοκαίρι και στην μποστανίσια μορφή της είναι ό,τι καλύτερο μπορείς να γευτείς. Ωστόσο η ντομάτα λόγω της μεγάλης της ζήτησης καλλιεργείται ολοχρονίς σε θερμοκήπια και εξειδικευμένες καλλιέργειες υδροπονίας.
