Σήμερα μοιάζουν αυτονόητοι – τα φανάρια στους δρόμους καθορίζουν πότε να σταματήσουμε, πότε να ξεκινήσουμε και πότε να προσέξουμε. Όμως πίσω από τα τρία γνώριμα χρώματα των φωτεινών σηματοδοτών, κρύβεται μια ιστορία με ρίζες στον 19ο αιώνα και αφορμή την ανάγκη για περισσότερη ασφάλεια, αρχικά στους σιδηροδρόμους.
Η πρώτη καταγεγραμμένη προσπάθεια για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας μέσω φωτεινών σημάτων έγινε το 1830, όταν οι σιδηροδρομικές εταιρείες αναζήτησαν έναν τρόπο να επικοινωνούν κρίσιμες οδηγίες στους μηχανοδηγούς. Το κόκκινο υιοθετήθηκε άμεσα ως το χρώμα του κινδύνου – εύκολα ορατό από μακριά, με έντονη προειδοποιητική έννοια.
Αρχικά, το πράσινο δεν ήταν η ένδειξη για «προχώρα». Αυτή η θέση ανήκε στο λευκό φως, αλλά το 1914 σημειώθηκε ένα σοβαρό σιδηροδρομικό ατύχημα, το οποίο αποδόθηκε στη σύγχυση του λευκού φωτός. Στο περιστατικό, ο μηχανοδηγός δεν μπόρεσε να ξεχωρίσει το λευκό φως λόγω ενός ατυχήματος με το κόκκινο περίβλημα και συνέχισε την πορεία του, με αποτέλεσμα να συγκρουστεί με άλλο τρένο. Από εκεί και έπειτα, το πράσινο αντικατέστησε το λευκό, προσφέροντας μια πιο ασφαλή και εύκολα αναγνωρίσιμη ένδειξη για την εκκίνηση ή τη συνέχιση της κίνησης.
Το τρίτο χρώμα, το πορτοκαλί (ή κίτρινο), προστέθηκε αργότερα για να λειτουργεί ως ενδιάμεσο σήμα, προειδοποιώντας τους οδηγούς να μειώσουν ταχύτητα και να ετοιμαστούν είτε για στάση είτε για εκκίνηση, αναλόγως της κατάστασης.
Η χρήση των φωτεινών σηματοδοτών στον δρόμο ξεκίνησε το 1868 στο Λονδίνο, έξω από το Κοινοβούλιο, λόγω συχνών ατυχημάτων με ιππήλατες άμαξες. Η ιδέα ήταν πρωτοποριακή για την εποχή και αποτέλεσε το πρώτο βήμα για την εφαρμογή των φαναριών όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Στην Ελλάδα, το πρώτο φανάρι έκανε την εμφάνισή του το 1936 στην Αθήνα, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας νέας εποχής στην κυκλοφοριακή οργάνωση των ελληνικών πόλεων.
Πλέον, το σύστημα των τριών χρωμάτων θεωρείται παγκόσμιο πρότυπο. Η απλότητα και η αποτελεσματικότητά του συνέβαλαν αποφασιστικά στη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων, προσφέροντας σαφείς και άμεσες εντολές στους οδηγούς και τους πεζούς. Μια απόδειξη ότι ακόμη και οι πιο απλές ιδέες – όταν βασίζονται σε πραγματικές ανάγκες – μπορούν να σώσουν ζωές.
