Γιώργος Ρωμανιάς
Η εκδιδόμενη από ιδιώτες απόφαση απονομής σύνταξης θέτει σε πολύχρονη ομηρία τους υποψήφιους συνταξιούχους και σε διαρκή αμφισβήτηση τη σύνταξή τους.
Το ειδικό πονηρό ερώτημα της αίτησης συνταξιοδότησης και η αντισυνταγματική πρόβλεψη του νόμου, που μεταθέτει τα πιθανά σφάλματα των ιδιωτών στους ασφαλισμένους και δίνει στον ΕΦΚΑ το δικαίωμα να αμφισβητεί και να διεκδικεί επιστροφή συντάξεων μέχρι και για 10 χρόνια, έναντι 3-4 μηνών που ισχύει για συντάξεις που εκδίδουν τα στελέχη του Ταμείου
Πριν από περίπου δύο μήνες στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ΕΦΚΑ και ειδικότερα στο κείμενο του σχεδίου Αίτησης Ηλεκτρονικής Υποβολής για κύρια σύνταξη προστέθηκε ένα τελευταίο ειδικό ερώτημα στο οποίο οι υποψήφιοι συνταξιούχοι υποχρεούνται να απαντήσουν.
Το ερώτημα αυτό αναφέρεται στη δυνατότητα έκδοσης της αντίστοιχης συνταξιοδοτικής απόφασης από πιστοποιημένο ιδιώτη (δικηγόρο η λογιστή) και ζητά τη σύμφωνη γνώμη του υποψήφιου συνταξιούχου για την παραπομπή της αίτησής του, όχι στο αρμόδιο στελεχικό δυναμικό του ΕΦΚΑ, αλλά σε ιδιώτη.
Έχω δεχθεί αλλεπάλληλα τηλεφωνήματα από υποψήφιους συνταξιούχους που με ρωτούν αν πρέπει να συμφωνήσουν και να δεχθούν την παραπομπή της περί συνταξιοδότησης αίτησής τους σε ιδιώτη. Διευκρινίζω ότι σ’ όλες αυτές τις ερωτήσεις η απάντησή μου υπήρξε απολύτως αρνητική.
Οφείλω όχι μόνο να αιτιολογήσω την αρνητική μου αυτή θέση, αλλά και να ενημερώσω τους υποψήφιους συνταξιούχους ότι διατρέχουν σοβαρό μελλοντικό κίνδυνο: επί 10 ολόκληρα χρόνια να παραμένουν όμηροι πιθανών λαθών του ιδιώτη στην έκδοση της σύνταξής τους και να κληθούν να επιστρέψουν ένα μέρος της σύνταξής τους ή να ακυρωθεί στο σύνολό της η προ δεκαετίας απονεμηθείσα σύνταξή τους.
Ας δούμε το ζήτημα όπως αυτό έχει δημιουργηθεί με την ψήφιση του Ν. 4798/2021 και ειδικότερα με το άρθρο 255 παρ. 4β.
1. Με την ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής και ακολούθως τη δημοσίευση του Ν. 4798/2021 (ΦΕΚ Α 68/24.4.2021), παρέχεται η δυνατότητα εισόδου στα ενδότερα του ΕΦΚΑ σε επαγγελματίες ιδιώτες, στη διάθεση των οποίων τίθενται όλα τα προσωπικά ασφαλιστικά, εργασιακά, υγειονομικά, οικογενειακά, συνταξιοδοτικά αλλά και οικονομικά δεδομένα των ασφαλισμένων.
2. Παρόμοια ρύθμιση και νομοθετική δυνατότητα σε ιδιώτες δεν έχει ποτέ διανοηθεί οποιαδήποτε κυβέρνηση σε οποιαδήποτε χώρα της Ε.Ε. να ψηφίσει. Βέβαια ούτε και στην Ελλάδα έχει υπάρξει ποτέ παρόμοιο προηγούμενο.
3. Ο σημερινός υπουργός Εργασίας πρωτοπορεί σε πανευρωπαϊκό (αλλά και σε παγκόσμιο) επίπεδο: με επίδειξη ενός είδους πρωτότυπου «κουτσαβακισμού», δε διστάζει να τσαλακώσει τις συνταγματικές απαγορεύσεις και να αγνοήσει τη διαχρονική νομολογία του συνόλου των ελληνικών δικαστηρίων (που άλλωστε είναι απολύτως σύμφωνη με την αντίστοιχη του Δικαστηρίου της Ε.Ε., αλλά και των εθνικών δικαστηρίων των λοιπών χωρών-μελών της Ε.Ε.).
4. Δεν πρέπει, όμως, να παραβλέψουμε και τις ψευδείς και παραπλανητικές παρατηρήσεις αλλά και τις ανεπίτρεπτες παραλείψεις που συνοδεύουν το κείμενο της σχετικής διάταξης της νομοθετικής τροπολογίας.
5. Πράγματι, στη συνοδευτική της τροπολογίας «Ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης» και ειδικότερα στο κεφάλαιο Στ’, στο οποίο απαιτείται η αναφορά σε «έκθεση νομιμότητας» της επιχειρούμενης ρύθμισης, παραμένουν αναπάντητα τα ερωτήματα των αντίστοιχων προβλέψεων του Συντάγματος, των κανονισμών, των οδηγιών ή των αποφάσεων της Ε.Ε. (πώς να αναφέρεται, άλλωστε κάτι που δεν υπάρχει).
6. Για να καλύψει, όμως, αυτή την παντελή έλλειψη δυνατότητας παρόμοιων ρυθμίσεων, στο ίδιο κεφάλαιο της ανάλυσης αναφέρεται γενικώς και αορίστως το «πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο», αλλά και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όπως και αορίστως «Διεθνείς Συμβάσεις» (χωρίς συγκεκριμένη αναφορά σε οποιαδήποτε Διεθνή Σύμβαση).
7. Όλες αυτές οι γενικές και αόριστες αναφορές αποτελούν μυθεύματα, αφού ουδαμού στα αναφερόμενα κείμενα προβλέπεται ή υπονοείται δυνατότητα παρόμοιων με την έμπνευση του υπουργού ρυθμίσεων.
8. Άλλωστε, στην αμέσως επόμενη ενότητα της ανάλυσης, όπου απαιτείται η αναφορά συγκεκριμένων νομολογιακών ρυθμίσεων, είτε των ελληνικών εθνικών δικαστηρίων είτε του ΔΕΕ ή και άλλων αλλοδαπών δικαστηρίων ή ακόμη και Ανεξάρτητων Αρχών, η ανάλυση δεν απαντά – πώς να απαντήσει σε κάτι που ποτέ κανείς σ’ ολόκληρο τον κόσμο ούτε έπραξε ούτε διανοήθηκε ποτέ να πράξει.
9. Η υπουργική, όμως, αντισυνταγματική μεθόδευση ακολούθησε τα εξής στάδια:
- η τροπολογία –στην ουσία ολόκληρο νομοσχέδιο– κατατέθηκε στη Βουλή το βράδυ της 21.4.2021.
- ψηφίστηκε και ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο την επομένη, 22.4.2021. Η εσπευσμένη αυτή νομοθέτηση αποτελεί σαφή παραβίαση του άρθρου 74 παρ. 5 του Συντάγματος, όπου ορίζεται ότι: «Προσθήκες ή τροπολογίες υπουργών συζητούνται μόνον αν έχουν υποβληθεί τουλάχιστον τρεις ημέρες πριν από την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια στο κατά το άρθρο 71 τμήμα ή στην αρμόδια διαρκή κοινοβουλευτική επιτροπή, όπως ορίζει ο Κανονισμός».
- δημοσιεύθηκε στο με αριθ. 68 ΦΕΚ της 24.4.2021.
10. Συμπερασματικώς: καταδεικνύεται ότι οι πολλαπλές αντισυνταγματικότητες που έχουν συσσωρευθεί, έχουν καταστήσει άκυρη τη ρύθμιση του νόμου και συνεπώς, η εμμονή στην τυχόν εφαρμογή της προμηνύει σωρεία εμπλοκών και ανατροπών, σε βάρος όχι μόνο των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων, αλλά και της εν γένει δημοκρατικής λειτουργίας της ελληνικής πολιτείας.
11. Ένα απλό παράδειγμα των αναμενόμενων αυτών εμπλοκών και ανατροπών αποτελεί η ρύθμιση του άρθρου 255 παρ. 4β του Ν. 4798/2021, στην οποία ορίζεται ότι: «Εάν από μεταγενέστερο έλεγχο προκύψει ότι… χορηγήθηκε σύνταξη εσφαλμένα, η απόφαση απονομής ανακαλείται ή μεταρρυθμίζεται εντός δεκαετίας...».
Δηλαδή οι συντάξεις αυτές που θα εκδίδονται από ιδιώτες, θα βρίσκονται υπό αμφισβήτηση επί 10 ολόκληρα χρόνια και ο συνταξιούχος ή οι κληρονόμοι του θα ζουν σε μια μετέωρη και αγχώδη κατάσταση, με τον φόβο μήπως ανακαλυφθεί κάποιο λάθος και μετά 10 ολόκληρα χρόνια τούς ζητηθεί να επιστρέψουν ένα ποσόν από τη σύνταξη που έχουν λάβει, για το οποίο όμως οι ίδιοι δεν έχουν οποιαδήποτε ευθύνη.
12. Επιβάλλεται να θυμηθούμε ότι για τις συντάξεις που εκδίδονται από τα στελέχη του ΕΦΚΑ, η προθεσμία αμφισβήτησης της ορθότητάς του περιορίζεται στους τρεις μόνο μήνες για τον ιδιωτικό τομέα ή στους τέσσερις για το Δημόσιο (στη διάρκεια της τρίμηνης ή τετράμηνης αυτής προθεσμίας διατηρούν το δικαίωμα ένστασης στην Τοπική Διοικητική Επιτροπή ή στο Ελεγκτικό Συνέδριο, τόσο ο συνταξιούχος όσο και ο ασφαλιστικός Οργανισμός).
13. Με τη νέα ρύθμιση του Ν. 4798/2021 αποκτά νέο δικαίωμα και μάλιστα μονομερές (αφού το νέο αυτό δικαίωμα έχει μόνο ο ΕΦΚΑ, αλλά όχι ο συνταξιούχος) να εξακολουθήσει επί 10 ολόκληρα χρόνια να διατηρεί σε κατάσταση αμφισβήτησης την ορθότητα της συνταξιοδοτικής απόφασης και συνεπώς ο συνταξιούχος να παραμένει όμηρος στη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος. Επιβάλλεται, ακόμη, να επισημάνουμε ότι το δικαίωμα αυτό επανελέγχου μέσα στη δεκαετία αποκτά αποκλειστικά ο ίδιος ο ΕΦΚΑ – όχι κάποιο άλλο υψηλότερου επιπέδου όργανο (ΤΔΕ ή Ελεγκτικό Συνέδριο).
14. Είναι, επομένως, σαφές ότι το υπουργείο Εργασίας επιχειρεί να εμπλέξει τον ίδιο τον συνταξιούχο ως αποδεχόμενο την ομηρία του επί 10 χρόνια και το ενδεχόμενο υποχρέωσής του να επιστρέψει ποσά ή και ολόκληρη τη σύνταξή του.
15. Ακριβώς για να αποφύγουν αυτή την παγίδα, όσοι υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης, πρέπει να απαντούν αρνητικά στο ερώτημα αν αποδέχονται την παραπομπή της αίτησής τους σε ιδιώτη.
* Πρώην γενικός γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων υπουργείου Εργασίας
