Εφάπαξ 22.800 ευρώ κατά μέσο όρο καταβάλλεται στους δημοσίους υπαλλήλους που βγαίνουν στη σύνταξη, ενώ για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα που έχουν καταβάλει εισφορές σε αντίστοιχους κλάδους πρόνοιας το μέσο εφάπαξ βρίσκεται στις 15.880 ευρώ.
Τα ποσά αφορούν πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα Ιουλίου 2021 – Ιουλίου 2022 σε 34.533 συνταξιούχους, εκ των οποίων οι 14.529 από Ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου και 20.000 από Ταμεία Πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα.
''Ψαλίδισμα'' των ποσών
Από τις συγκρίσεις με τις πληρωμές που είχαν προηγηθεί προκύπτει ότι τα ποσά που πήραν οι δικαιούχοι είναι μικρότερα σε σχέση με προηγούμενα έτη.
Για παράδειγμα το μέσο εφάπαξ που κατέβαλε το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ) το 2020 ήταν 23.600 ευρώ, και με τις πληρωμές του 2022 διαμορφώθηκε στις 22.800 ευρώ, ενώ παλαιότερα έφτανε στις 27.000 ευρώ και ως το 2014 ξεπερνούσε τις 32.000 ευρώ.
Στις νέες πληρωμές, δε, που είναι σε εξέλιξη τα ποσά που θα λάβουν οι συνταξιούχοι για το εφάπαξ είναι ελαφρώς χαμηλότερα, δηλαδή το μέσο εφάπαξ για το ΤΠΔΥ εν προκειμένω θα πέσει κάτω και από τις 21.000 ευρώ. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ τα εφάπαξ που είναι να πληρωθούν από τη λίστα αναμονής σε 7.283 συνταξιούχους του Δημοσίου είναι κατά μέσο όρο στις 20.880 ευρώ. Το σύνολο των πληρωμών ανέρχεται σε 152 εκατ. ευρώ που σημαίνει ότι οι 7.283 δικαιούχοι θα λάβουν 20.880 ευρώ κατά μέσο όρο.
Αυτό που φαίνεται από τις πληρωμές είναι ότι για τα εφάπαξ ισχύει το «κάθε πέρσι και καλύτερα» και έχει να κάνει με το νόμο Κατρούγκαλου (Ν. 4387/2016), με τον οποίο άλλαξε ριζικά ο τρόπος υπολογισμού του βοηθήματος προκαλώντας μειώσεις και στις αιτήσεις που ήταν σε αναμονή από το 2014 και μετά. Η πιο σημαντική παράμετρος που θεσπίστηκε με το Νόμο 4387 είναι ότι οι εισφορές που καταβάλλουν από το 2014 και μετά οι παλαιοί ασφαλισμένοι δεν έχουν καμία ανταποδοτικότητα και απλώς προστίθενται στον κουμπαρά των ασφαλισμένων και επιστρέφονται στη συνταξιοδότησή τους.
Η όποια ανταποδοτικότητα στο εφάπαξ είναι αυτή που αφορά στις εισφορές που κατέβαλαν οι παλαιότεροι ασφαλισμένοι ως το 2013. Το τμήμα του εφάπαξ που αντιστοιχεί στα έτη ασφάλισης ως το 2013 υπολογίζεται με το 60% του μέσου όρου του μισθού των υπαλλήλων ή των εισφορών των αυτοαπασχολουμένων για την πενταετία 2009-2013 επί τα χρόνια ασφάλισης ως το 2013. Ενώ από το 2014 και μετά επιστρέφονται άτοκες και χωρίς τιμαριθμική αναπροσαρμογή οι εισφορές.
Για το λόγο αυτόν το εφάπαξ βαίνει μειούμενο χρόνο με το χρόνο όσο περισσότερα έτη προστίθενται στον κουμπαρά εισφορών από το 2014 και μετά.
Για τους νέους, δε, ασφαλισμένους που άρχισαν να καταβάλλουν εισφορές με το νέο σύστημα από 2014 και μετά, ή ακόμη και για όσους έχουν ασφαλιστεί για μια 10ετία με το παλιό καθεστώς, το εφάπαξ καθίσταται άνευ αντικρίσματος καθώς θα τους επιστραφούν ουσιαστικά οι εισφορές που πληρώνουν και μάλιστα άνευ τιμαριθμοποίησης, δηλαδή θα πάρουν λιγότερα από όσα δίνουν!
Το εφάπαξ μειώνεται χρόνο με τον χρόνο, ενώ στο Δημόσιο τουλάχιστον το Ταμείο Πρόνοιας (ΤΠΔΥ) είναι πλεονασματικό, γι’ αυτό και καταργείται η έκτακτη εισφορά 1% που είχε επιβληθεί το 2011 στις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων. Σκοπός της επιπλέον εισφοράς ήταν να σωθεί το εφάπαξ από τα ελλείμματα που προκάλεσαν οι αθρόες συνταξιοδοτήσεις και τα υψηλά ποσά που καταβάλλονταν τότε (άνω και των 40.000 ευρώ) που είχαν φτάσει να μηδενίσουν τα αποθεματικά του. Τότε λοιπόν αποφασίστηκε να πληρώνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι 5% αντί 4% για να πάρουν εφάπαξ, έγιναν παράλληλα και περικοπές με τα Μνημόνια και με το νόμο Κατρούγκαλου, αλλά σήμερα που υπάρχει πλεόνασμα το εφάπαξ συνεχίζει να μειώνεται με ρυθμό 2%-2,5% ετησίως χωρίς προοπτική αύξησης. Μάλιστα δεν θα επιστραφεί ούτε ένα μικρό ποσό από την έκτακτη εισφορά 1% που τώρα καταργείται διότι ο Νόμος 3986/2011 (επί ΠΑΣΟΚ και Μνημονίων) όρισε εξαρχής την εν λόγω εισφορά ως μη ανταποδοτική και ως εκ τούτου από τότε είχε ξεκαθαριστεί ότι δεν θα πάρουν τίποτε πίσω από αυτό το 1% οι δημόσιοι υπάλληλοι.
Οι πληρωμές των Ταμείων
Σύμφωνα με τους πίνακες που εξασφάλισε και δημοσιεύει ο «Ελεύθερος Τύπος», το μέσο εφάπαξ που καταβάλλουν όλα τα Ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου είναι 22.942 ευρώ, και 15.881 ευρώ είναι το μέσο εφάπαξ για όλα τα Ταμεία Πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα.
Προσοχή: Τα επιμέρους ποσά (ανά δικαιούχο) διαφοροποιούνται από τον μέσο όρο και μπορεί να είναι είτε υψηλότερα είτε χαμηλότερα από το μέσο εφάπαξ. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τα αντίστοιχα μέσα ποσά εφάπαξ προηγούμενων ετών, προκύπτει ότι κάθε χρόνο ο μέσος όρος πέφτει, άρα και σε ατομικό επίπεδο το εφάπαξ είναι μικρότερο.
Το μέσο εφάπαξ που κατέβαλαν τα Ταμεία Πρόνοιας του Δημοσίου ως τον Ιούλιο του 2022 διαμορφώνεται:
- Στις 22.819 ευρώ για τους δημοσίους υπαλλήλους υπουργείων και κεντρικών υπηρεσιών (ΤΠΔΥ).
- Στις 23.505 ευρώ για τους υπαλλήλους των Νομικών Προσώπων (Οργανισμοί υπουργείων κ.ά.).
- Στις 23.248 ευρώ για τους υπαλλήλους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
- Στις 23.405 ευρώ για τους υπαλλήλους του ΙΚΑ.
Αντίστοιχα στα Ταμεία Πρόνοιας του ιδιωτικού τομέα το μέσο εφάπαξ με βάση τις πληρωμές Ιουλίου 2021-Ιουλίου 2022 διαμορφώνεται:
- Στις 15.799 ευρώ για τους συνταξιούχους ξενοδοχοϋπαλλήλους (ΤΑΞΥ).
- Στις 16.066 ευρώ για τους συνταξιούχους από τις βιομηχανίες μετάλλου.
- Στις 15.679 ευρώ για τους συνταξιούχους υπαλλήλους του ΟΛΠ.
- Στις 16.249 ευρώ για τους συνταξιούχους εμποροϋπαλλήλους (ΤΠΥΕΚ).
- Στις 15.614 ευρώ για τους συνταξιούχους της ΔΕΗ.
- Στις 16.358 ευρώ για τους συνταξιούχους του ΤΣΜΕΔΕ.
- Στις 15.845 ευρώ για τους συνταξιούχους αξιωματικούς του Εμπορικού Ναυτικού (ΤΠΑΕΝ) και στις 15.226 ευρώ για τους συνταξιούχους από τα κατώτερα πληρώματα (ΤΠΚΠΕΝ).
Με το Νόμο 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου), όσο περισσότερα είναι τα έτη με τις εισφορές από το 2014 και μετά, μεγαλώνει η μη ανταποδοτική πληρωμή του εφάπαξ και μικραίνει το ποσό που αφορά στο ανταποδοτικό κομμάτι εισφορών ως το 2014. Για παράδειγμα:
- Δημόσιος υπάλληλος που βγήκε στη σύνταξη το 2020 με 37 έτη, εκ των οποίων τα 30 έτη ως το 2013 με αποδοχές 1.600 ευρώ στο διάστημα 2009-2013 και τα 7 έτη από 2014 ως και 2020, πήρε εφάπαξ 29.050 ευρώ.
- Δημόσιος υπάλληλος με 37 έτη το 2023 θα έχει τα 27 έτη ως το 2013 και τα 10 έτη από 2014 ως και 2023. Με έναν μέσο όρο αποδοχών 1.600 ευρώ στο διάστημα 2009-2013 το εφάπαξ που θα πάρει για το σύνολο των 37 ετών πέφτει στις 26.500 ευρώ.
ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
Ταμεία Πρόνοιας Δικαιούχοι (Ιούλιος 2021 – Ιούλιος 2022 Μέσο ποσό εφάπαξ
ΤΠΔΥ 11298 22.819
ΝΠΔΔ 748 23.505
ΤΠΟΕΚΕ 474 23.381
ΕΒΕΒΕΚ 16 24.497
ΤΠΔΚΥ 1251 23.248
ΙΚΑ 742 23.405
ΣΥΝΟΛΑ 14529 22.942
ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ
Ταμεία Πρόνοιας Δικαιούχοι (Ιούλιος 2021-Ιούλιος 2022 Μέσο ποσό εφάπαξ
ΤΑΞΥ 1.150 15.799
ΜΕΤΑΛΛΟΥ 1.752 16.066
ΛΙΜΕΝΕΡΓΑΤΩΝ 15 15.643
ΟΛΠ 51 5.679
ΤΠΥΕΚ 1.961 16.249
ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ 47 15.850
ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ 56 16.651
ΟΤΕ 549 15.563
ΟΣΕ 708 15.536
ΕΡΤ 69 16.409
ΔΕΗ 2.537 15.614
ΕΤΕ 79 16.350
ΙΛΤ 86 15.947
ΤΑΙΣΥΤ 28 15.622
ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 51 15.560
ΤΠΑΕΝ 1.265 15.845
ΤΠΚΠΕΝ 3.310 15.226
ΤΣΜΕΔΕ 2.880 16.358
ΤΠΕΔΕ 250 15.910
ΤΣΑΥ 2.394 16.162
ΤΠΔΑ 630 16.149
ΤΠΔΕ 45 16.183
ΤΑΣ 82 16.243
ΣΥΝΟΛΑ 20.004 15.881
