Σημαντικές αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας στην κατεύθυνση της αυστηροποίησης του πλαισίου των ποινών για συγκεκριμένα εγκλήματα ιδιαίτερης ποινικής απαξίας, επέρχονται με το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης, που αναμένεται να παρουσιάσει ο αρμόδιου υπουργός, κ. Γιώργος Φλωρίδης, θέτοντάς το σήμερα σε δημόσια διαβούλευση.
Στόχος του νέου νόμου είναι να λυθεί το χρόνιο πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή της Δικαιοσύνης αλλά και να σταματήσει το αίσθημα ατιμωρησίας που φαίνεται να υπάρχει στην κοινωνία.
Τι προβλέπει το σχέδιο νόμου
Με το σχέδιο νόμου προβλέπεται:
- Αποκαθίστανται αστοχίες του νέου Ποινικού Κώδικα που ψήφισε εσπευσμένα η προηγούμενη κυβέρνηση.
- Αναβαθμίζονται σε κακουργήματα μείζονος ποινικής απαξίας παραδοσιακά αδικήματα.
- Αναπροσαρμόζεται το πλαίσιο των ποινών, με τρόπο συνεκτικό και νομικά άρτιο, ενισχύοντας τόσο τον αναλογικό όσο και τον αποτρεπτικό χαρακτήρα των προβλεπόμενων κυρώσεων.
- Εκσυγχρονίζονται διατάξεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και εναρμονίζονται με τις ευρωπαϊκές συμβάσεις που ρυθμίζουν τα δικαιώματα προστασίας των ανηλίκων και ενηλίκων θυμάτων εγκληματικής δραστηριότητας.
Ειδικότερα το νομοσχέδιο προβλέπει για:
Τα εγκλήματα μείζονος ποινικής απαξίας (ειδεχθή αδικήματα):
- Ισόβια κάθειρξη ως μοναδική ποινή για τα αδικήματα της εσχάτης προδοσίας, της ανθρωποκτονίας με δόλο, του ομαδικού βιασμού, του βιασμού που είχε ως συνέπεια το θάνατο και της θανατηφόρας ληστείας. Μοναδική ποινή της ισόβιας κάθειρξης προβλέπεται και για το βιασμό σε βάρος ανηλίκου.
- Αυστηροποιούνται οι τυπικές προϋποθέσεις για τη χορήγηση δυνατότητας απόλυσης υπό όρο σε αδικήματα μείζονος ποινικής απαξίας και καταργείται για τα ανωτέρω αδικήματα η απόλυση με τον όρο της ηλεκτρονικής επιτήρησης.
- Στην περίπτωση της ισοβίου καθείρξεως το κατώτατο όριο πραγματικής έκτισης αυξάνεται από τα 16 στα 18 έτη.
- Αυστηροποιείται η διάταξη για τη βαριά σωματική βλάβη. Ειδικότερα, για τη σκοπούμενη βαριά σωματική βλάβη προβλέπεται αύξηση της ποινής. Επιπλέον, προστίθενται στην έννοια της βαριάς σωματικής βλάβης η αναπηρία και η μόνιμη παραμόρφωση.
- Η τέλεση σωματικής βλάβης σε βάρος υπαλλήλου κατά την εκτέλεση της εργασίας του συνιστά επιβαρυντική περίσταση.
Για τα εγκλήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή:
- Το αδίκημα του εμπρησμού, όπως και αυτό του εμπρησμού δασών, αλλά και όλων των κοινώς επικινδύνων εγκλημάτων, μετατρέπονται από εγκλήματα αποτελέσματος σε εγκλήματα αφηρημένης διακινδύνευσης. Με άλλα λόγια, για να τιμωρείται η πράξη δεν χρειάζεται να επέλθει η βλάβη, αλλά αρκεί να μπορεί να προκύψει κίνδυνος. Περαιτέρω, για την επιβολή ποινής ισοβίου καθείρξεως αρκεί και ο θάνατος ενός ανθρώπου χωρίς να απαιτείται μεγάλος αριθμός προσώπων, όπως ισχύει σήμερα.
- Το αδίκημα του εμπρησμού δασών τυποποιείται πλέον μόνο ως κακούργημα και στη βασική του μορφή με προβλεπόμενη ποινή κάθειρξης έως 8 έτη και χρηματική ποινή, ενώ τον Ιούλιο του 2019 υποβαθμίστηκε σε πλημμέλημα στη βασική του μορφή. Στην περίπτωση που η φωτιά στο δάσος είχε ως επακόλουθο σοβαρή ή ευρεία ρύπανση ή υποβάθμιση ή ευρεία οικολογική και περιβαλλοντική διατάραξη ή καταστροφή προβλέπεται πρόσκαιρη κάθειρξη (πέντε έως δεκαπέντε έτη).
- Επαναφέρεται το αδίκημα της αλιείας σε χωρικά ύδατα και αυστηροποιείται η προβλεπόμενη ποινή. Με την προτεινόμενη ρύθμιση σκοπείται η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος από την αλόγιστη και μη ελεγχόμενη αλιεία και ως εκ τούτου η προώθηση μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, η οποία επιδρά και στον τομέα της αλιείας.
Για τα Εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας, γενετήσιας ελευθερίας και οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής προβλέπεται:
- Αυτεπάγγελτη δίωξη για την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο. Σήμερα απαιτείται έγκληση, δηλαδή καταγγελία της πράξης εντός προθεσμίας τριών μηνών.
- Η αιμομιξία όταν τελείται από ανιόντες μετατρέπεται σε κακούργημα.
- Αποκλειστικά προβλεπόμενη ποινή για το αδίκημα του ομαδικού βιασμού με την προτεινόμενη αλλαγή είναι η ισόβια κάθειρξη.
- Αυστηροποιούνται οι ποινές για το αδίκημα της εμπορίας ανθρώπων. Αν από την πράξη επέλθει ο θάνατος επιβάλλεται ποινή ισοβίου καθείρξεως. Περαιτέρω η αυστηροποίηση αυτή σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για την απόλυση υπό όρο διασφαλίζει την τιμωρία των δραστών που εκμεταλλεύονται ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Για τα Εγκλήματα σε βάρος ανηλίκων:
Αλλάζει ο χρόνος έναρξης της παραγραφής των αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας σε βάρος ανηλίκων. Η παραγραφή ξεκινά πλέον από την ενηλικίωση του ανηλίκου με παρέκταση ενός επιπλέον έτους, εφόσον η πράξη είναι πλημμέλημα ή τριών επιπλέον ετών, εφόσον η πράξη είναι κακούργημα.
- Αυτεπάγγελτη η δίωξη των αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας όταν στρέφονται σε βάρος ανηλίκων.
- Οι γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους (αποπλάνηση ανηλίκων) γίνεται κακούργημα. Σήμερα το αδίκημα της τέλεσης γενετήσιων πράξεων με ανηλίκους (αποπλάνηση) τιμωρείται ανάλογα με την ηλικία του ανηλίκου. Με την προτεινόμενη αλλαγή το αδίκημα τιμωρείται πλέον μόνο ως κακούργημα.
- Προστίθεται πρόβλεψη στη διάταξη του βιασμού περίπτωσης τέλεσης του αδικήματος σε βάρος ανηλίκου με προβλεπόμενη ποινή την ισόβια κάθειρξη. Είναι νεοπαγής πρόβλεψη, με την οποία καθίσταται σαφής με τον πλέον εμφατικό τρόπο η βούληση του νομοθέτη για την απόλυτη προστασία των εννόμων αγαθών της ζωής, της γενετήσιας ελευθερίας και της ανηλικότητας. Για τον λόγο αυτό αποκλειστικά προβλεπόμενη ποινή είναι η ισόβια κάθειρξη.
- Πρόβλεψη για εξέταση ενηλίκων θυμάτων αδικημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας παρουσία ψυχολόγου. Με την πρόβλεψη αυτή και τα ενήλικα θύματα των πράξεων του βιασμού, της κατάχρησης ανικάνου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη, της αιμομιξίας κλπ θα προετοιμάζονται για την εξέτασή τους από ψυχολόγο, ο οποίος με κατάλληλες διαγνωστικές μεθόδους θα αποφαίνεται για την αντιληπτική ικανότητα και την ψυχική κατάσταση του θύματος.
