Με τις ψήφους της Νέας Δημοκρατίας έγινε δεκτό το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, το οποίο έρχεται στο «παρά πέντε» των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών για να φέρει τα πάνω κάτω στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Το νομοσχέδιο καταψήφισαν επί της αρχής και επί του συνόλου ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ, η Νίκη, η Ελληνική Λύση και η Πλεύση Ελευθερίας.
«Παρών» στο νομοσχέδιο δήλωσαν οι Σπαρτιάτες.
Τι αλλάζει με το νέο νομοσχέδιο
Το νέο Νομοσχέδιο αυξάνει τη «δύναμη» του εκάστοτε δημάρχου, καταργεί τα ΝΠΔΔ και τις σχολικές επιτροπές, ενώ αυξάνει και τον αριθμό των αντιδημάρχων. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης κάνουν λόγο για ανεπίτρεπτη παρέμβαση και ζητούν την απόσυρσή του, προκειμένου το νέο πλαίσιο να τεθεί σε διαβούλευση μετά την ανάδειξη των δημοτικών αρχόντων που θα κληθούν να το εφαρμόσουν.
Οι βασικές αλλαγές που φέρνει το Νομοσχέδιο στη διακυβέρνηση των Δήμων είναι οι εξής:
- Επαναφέρει τον ορισμό των αντιδημάρχων αποκλειστικά από την παράταξη του δημάρχου (άρθρο 3)
- Προβλέπει τη δυνατότητα ανάκλησης του ορισμού των αντιδημάρχων από τον δήμαρχο οποτεδήποτε (άρθρο 3).
- Τροποποιεί τη διαδικασία ανάδειξης του προεδρείου του δημοτικού συμβουλίου. Για κάθε θέση του προεδρείου, πλέον υποδεικνύεται ένας υποψήφιος από τον επικεφαλής κάθε παράταξης, στον οποίο δίδεται η εξουσία να αποφασίσει, λαμβάνοντας υπόψη τη σύνθεση της παράταξής του. Η ψηφοφορία καθίσταται φανερή (άρθρο 4).
- Προβλέπει ότι δεν είναι δυνατή η διαγραφή του επικεφαλής μιας δημοτικής παράταξης από τα μέλη της, με το σκεπτικό ότι, ως αρχηγός του συνδυασμού που πλειοψήφησε, διαθέτει την άμεση λαϊκή νομιμοποίηση για την εφαρμογή του προγράμματος που εξήγγειλε, το οποίο και «εγκρίθηκε» από την τοπική κοινωνία διά της ψήφου (άρθρο 5).
- Προβλέπει ότι δημοτικός σύμβουλος που ανεξαρτητοποιήθηκε ή διαγράφηκε χάνει και τη θέση που κατείχε, λόγω της ιδιότητας του συμβούλου δημοτικής παράταξης, σε πάσης φύσης συλλογικά όργανα, επιτροπές και συμβούλια και δεν μπορεί να παραμείνει ή να οριστεί αντιδήμαρχος ως λογικό απότοκο της εφαρμογής πλειοψηφικού συστήματος (άρθρο 5).
- Περιορίζει την υποχρεωτική δια ζώσης διεξαγωγή της συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου σε μία φορά τον μήνα, καθώς η εμπειρία της πανδημίας του κορονοϊού COVID - 19 την προηγούμενη αυτοδιοικητική περίοδο κατέδειξε ότι τα σύγχρονα μέσα τηλεδιάσκεψης διευκολύνουν τη διεξαγωγή συνεδριάσεων εξ αποστάσεως (άρθρο 6)
- Απαλείφεται την υποχρέωση ενημέρωσης των μελών του δημοτικού συμβουλίου με φυσικό τρόπο, καθώς η ηλεκτρονική ενημέρωση πλέον έχει καταστεί συνήθης πρακτική που διευκολύνει την άμεση ενημέρωση όλων των μελών και ορίζει υποχρεωτική ελάχιστη προθεσμία δύο ημερών για την ενημέρωσή τους για τα θέματα των συνεδριάσεών του, προκειμένου να έχουν ικανό χρόνο ενημέρωσης και προετοιμασίας (άρθρο 6)
- Ορίζει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του δημοτικού συμβουλίου ως προϋπόθεση για την έγκριση της συζήτησης κατεπειγόντων ή εκτός ημερησίας διάταξης θεμάτων (άρθρο 6)
- Διευκρινίζει ότι το δικαίωμα ψήφου προέδρων δημοτικών κοινοτήτων στα δημοτικά συμβούλια ασκείται επί θεμάτων που αφορούν αποκλειστικά τις δημοτικές κοινότητες που εκπροσωπούν (άρθρο 6)
- Εισάγει επίσης την ειδική μη - αποφασιστικού χαρακτήρα διμηνιαία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου για τον έλεγχο των πεπραγμένων της δημοτικής αρχής. Σε αυτή τη συνεδρίαση γίνεται συζήτηση για έως 10 θέματα που θέτουν οι σύμβουλοι εγκαίρως και απαντάει ο εκπρόσωπος της δημοτικής αρχής (άρθρο 7)
- Καταργεί την οικονομική επιτροπή και την επιτροπή ποιότητας ζωής, στη θέση των οποίων λειτουργεί εφεξής η δημοτική επιτροπή.
- Καθιερώνει δείκτες ποιότητας και παρακολούθησης των επιδόσεων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με ανοιχτά διαθέσιμα δεδομένα σε όλους τους πολίτες και επιβράβευση των αποδοτικότερων. Στόχος είναι η δημόσια απεικόνιση κρίσιμων δεδομένων των δήμων και των περιφερειών, βασισμένων σε διεθνή πρότυπα. Με τον τρόπο αυτό, ο πολίτης θα μπορεί να βλέπει, σε ένα κεντρικό σημείο, κρίσιμα δεδομένα για τη λειτουργία των ΟΤΑ και να συγκρίνει τις επιδόσεις τους.
- Καταργεί τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και τις Σχολικές Επιτροπές.
Το σχέδιο νόμου της κυβέρνησης Μητσοτάκη έχει τίτλο: «Αναμόρφωση του συστήματος διακυβέρνησης Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α' και β' βαθμού, κατάργηση νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου δήμων, παρακολούθηση επιδόσεων τοπικής αυτοδιοίκησης, οικονομική και διοικητική διαχείριση οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ευζωία των ζώων συντροφιάς, κατασκευή και αναβάθμιση λειτουργούντων χερσαίων συνοριακών σταθμών και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών».
Τέλος τα ΝΠΔΔ
Με το νομοσχέδιο καταργούνται τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), τα οποία ενσωματώνονται στον πυρήνα λειτουργίας των δήμων. Το πάσης φύσεως προσωπικό, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού ορισμένου χρόνου, μεταφέρεται πλέον στον δήμο. Ίδια λογική θα ισχύσει και για τη διαχείριση των σχολικών μονάδων, που σήμερα γίνεται από τις σχολικές επιτροπές, οι οποίες θα περάσουν στους δήμους. Τα χρήματα που θέλει ένα σχολείο για θέρμανση ή για βελτίωση του σχολικού κτιρίου θα τα διαχειρίζεται ο δήμος κεντρικά και όχι η σχολική επιτροπή.
Στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου αναφέρεται ότι η βελτίωση του μοντέλου οργάνωσης των δήμων, μέσω της κατάργησης των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών, καθώς και των κοινωφελών επιχειρήσεων και σχολικών επιτροπών, επέρχεται προκειμένου να εξασφαλισθούν οικονομίες κλίμακας, καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και συνεκτικότερη οικονομική και διοικητική διαχείριση.
Σήμερα με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, υπάρχουν 488 ΝΠΔΔ και κοινωφελείς επιχειρήσεις δήμων και 631 σχολικές επιτροπές. Επιπλέον, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία προσωπικού, σήμερα υπηρετούν σε αυτά τα νομικά πρόσωπα 16.978 υπάλληλοι (μόνιμοι, ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, με συμβάσεις μίσθωσης έργου, βάσει δικαστικών αποφάσεων κ.λπ.). Από τους συγκεκριμένους, 7.860, ήτοι ποσοστό 46% επί του συνόλου, είναι τακτικό προσωπικό.
Αναφορικά με την υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού των καταργούμενων Νομικών Προσώπων στο νομοσχέδιο προβλέπεται ρητά ότι οι συμβάσεις μίσθωσης έργου υλοποιούνται από το δήμο μέχρι τη λήξη τους. Αποσαφηνίζεται ότι το μόνιμο προσωπικό και το προσωπικό Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου κατατάσσεται σε αντίστοιχες θέσεις με αυτές που ήδη κατείχε, οργανικές ή προσωποπαγείς. Αποσαφηνίζεται για τις προσωποπαγείς θέσεις που συστήνονται, ότι καταργούνται κατά την με οποιονδήποτε τρόπο αποχώρηση του υπαλλήλου.
Τέλος και οι Σχολικές Επιτροπές
Με το νομοσχέδιο, από την 30ή Ιουνίου 2024 οι αρμοδιότητες των σχολικών επιτροπών και των δημοτικών επιτροπών μεταφέρονται στους οικείους δήμους προκειμένου να βελτιωθεί η διαχείριση των σχολικών μονάδων σε κεντρικό επίπεδο. Επίσης συστήνεται πάγια προκαταβολή με διαχειριστή το διευθυντή κάθε σχολικής μονάδας για τη στήριξη της λειτουργίας της.
Προβλέπεται επίσης η λύση των δημοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων την 31η Δεκεμβρίου 2023, τελευταία ημέρα της τρέχουσας δημοτικής περιόδου, που μεταφέρονται στους δήμους. Το δημοτικό συμβούλιο δύναται να συγκροτεί επιτροπές για τη βέλτιστη διαχείριση των θεμάτων των νομικών προσώπων που καταργούνται. Στις επιτροπές θα συμμετέχουν και μη αιρετά μέλη.
Στους δήμους η αρμοδιότητα αποκομιδής σκουπιδιών
Στους δήμους θα ανήκει από την 1η Ιανουαρίου 2024 η αρμοδιότητα της καθαριότητας, αποκλειστικά για την αποκομιδή σκουπιδιών, στο οδικό δίκτυο, στις παράπλευρες οδούς αυτού, στις νησίδες, στις υπόγειες διαβάσεις και τα πρανή τους, κατά το τμήμα που διέρχεται εντός των ορίων τους. Αυτά αποσαφηνίζονται με το νομοσχέδιο για τους ΟΤΑ που συζητείται στην Ολομέλεια της Βουλής. Η πρόβλεψη αφορά ακόμη και εκείνους τους δρόμους, η κατασκευή και συντήρηση των οποίων ανήκει στις περιφέρειες. Η σχετική διάταξη (άρθρο 41) έχει περιληφθεί στο νομοσχέδιο προκειμένου να αποφευχθεί η σύγχυση αρμοδιοτήτων όσον αφορά την καθαριότητα αυτών των δρόμων. Για τη μεταφορά της αρμοδιότητας από την περιφέρεια στους δήμους, το υπουργείο Εσωτερικών θα προχωρήσει σήμερα σε «νομοτεχνική βελτίωση» στο νομοσχέδιο προκειμένου να μεταφερθούν και οι αναγκαίοι πόροι από τις περιφέρειες στους δήμους.
Με το νομοσχέδιο, από την 1η Ιανουαρίου 2024, μεταβιβάζονται επίσης στους δήμους τα οχήματα των περιφερειών, τα οποία χρησιμοποιούνται για την καθαριότητα του οδικού δικτύου. Συμβάσεις που έχουν συναφθεί για την καθαριότητα του οδικού δικτύου από τις περιφέρειες εκτελούνται από την ίδια αναθέτουσα Αρχή έως τη λήξη τους. Αυτές οι ρυθμίσεις εφαρμόζονται και για το οδικό δίκτυο των χερσαίων συνοριακών σταθμών.
Πλατφόρμα υιοθεσιών ζώων συντροφιάς
Τέλος, μεταξύ άλλων, το Νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την ευζωία των ζώων συντροφιάς. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων:
- Παρέχεται η δυνατότητα παράδοσης σε φιλοζωικό σωματείο ή φιλοζωική οργάνωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς από τον ιδιοκτήτη του, εφόσον συντρέχουν λόγοι υγείας του ιδιοκτήτη ή τον κληρονόμο του.
- Προβλέπεται η συνεργασία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των συνδέσμων αυτών με τα καταφύγια αδέσποτων ζώων για τη διαχείριση των νεκρών ζώων του καταφυγίου.
- Παρατείνεται μέχρι τις 31 Μαΐου 2024 η προθεσμία συμμόρφωσης λειτουργούντων καταφυγίων ζώων συντροφιάς με τις προδιαγραφές του ν. 4830/2021, «προκειμένου να μη διαταραχθεί η φιλοξενία ζώων σε αυτά, αλλά και να δοθεί ένας εύλογος χρόνος για να συμμορφωθούν τα καταφύγια μετά και τη θέση σε λειτουργία του Υπομητρώου Καταφυγίων του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς εντός του προσεχούς μήνα».
