Σε προεκλογικό «αναβρασμό» βρίσκεται από χτες ολόκληρη η χώρα, αφού ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε και επίσημα την 21η Μαΐου ως ημερομηνία των βουλευτικών εκλογών. Η πρώτη εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθεί με τη μέθοδο της απλής αναλογικής, κάτι που μειώνει τις πιθανότητες των κομμάτων να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ως εκ τούτου, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα οδηγηθούμε σε μία δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, που όπως είπε ο πρωθυπουργός θα λάβει χώρα το αργότερο έως τις 2 Ιουλίου, και θα πραγματοποιηθεί με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, το οποίο επανέρχεται και πάλι με νόμο που ψήφισε η Νέα Δημοκρατία.
Τι είναι όμως η απλή αναλογική και ποια η διαφορά της από την ενισχυμένη αναλογική;
Τι είναι η απλή αναλογική
Η απλή αναλογική εφαρμόστηκε στη χώρα μας με τον εκλογικό νόμο 4406/2016, ο οποίος ψηφίστηκε από τη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Να σημειωθεί ότι για κάποιους η απλή αναλογική, οδηγεί σε παρατεταμένη ακυβερνησία και για άλλους η απλή αναλογική είναι το πιο δημοκρατικό εκλογικό σύστημα.
Με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής, προκειμένου να υπάρξει πλειοψηφία 151 εδρών δεν απαιτείται μόνο εκλογικό ποσοστό πάνω από 50% για τον σχηματισμό κυβέρνησης, αλλά και κάποιο μικρότερο, ανάλογα με τη μη αντιπροσωπευόμενη ψήφο (ανάλογα το ποσοστό των κομμάτων που έμειναν εκτός Βουλής).
Κύριο χαρακτηριστικό του νόμου 2016 της απλής αναλογικής, είναι ότι σχεδόν απαγορεύει τις μονοκομματικές πλειοψηφίες, χωρίς όμως να σημαίνει ότι το πρώτο κόμμα μπορεί εύκολα να αγνοηθεί στον σχηματισμό κυβέρνησης, ιδίως όταν προηγείται με αξιόλογη απόσταση.
Εκλογές 2023: Πόσες ημέρες άδεια δικαιούστε για να πάτε να ψηφίσετε
Με την απλή αναλογική καταργείται το «μπόνους» των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα καθώς και ο υπολογισμός των κοινοβουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν σε καθένα από τα κόμματα, τα οποία συγκεντρώνουν τουλάχιστον 3% επί των έγκυρων ψήφων.
Πιο συγκεκριμένα, οι έδρες που δικαιούται κάθε εκλογικός σχηματισμός, υπολογίζονται ως εξής: Ποσοστό εκλογών/100x300 (αρ. βουλευτών)=έδρες. Αν για παράδειγμα ένα κόμμα λάβει 30% θα έχει συνολικά 90 έδρες. Σημειωτέον ότι η στρογγυλοποίηση πηγαίνει πάντα προς το προηγούμενο ακέραιο.
Όσες έδρες στο τέλος της κατανομής παραμείνουν αδιάθετες λόγω της στρογγυλοποίησης, πηγαίνουν στους συνδυασμούς με τα μεγαλύτερα υπόλοιπα.
Ενισχυμένη αναλογική στις δεύτερες κάλπες
Τη δεύτερη Κυριακή των εκλογών, θα ισχύσει το εκλογικό σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, που ψήφισε η σημερινή Βουλή.
Με την ενισχυμένη αναλογική, εάν το πρώτο κόμμα, έχει λάβει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των δικαιούμενων εδρών κομμάτων.
Από το 25% και μετά, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%.
Αυτά ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων.
Έτσι, ένα κόμμα που θα κινείται κοντά στο 37% θα μπορεί να έχει αυτοδυναμία, σε συνάρτηση και με άλλους παράγοντες, όπως ο αριθμός των κομμάτων που θα εισέλθουν στη Βουλή.
Τι θα συμβεί μετά την πρώτη Κυριακή
Την επομένη της εκλογικής αναμέτρησης, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, θα δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον αρχηγό του πρώτου κόμματος.
Ο κάθε αρχηγός έχει δικαίωμα να κρατήσει την διερευνητική εντολή για τρεις μέρες, συνολικά δηλαδή εννέα ημέρες, με τη δυνατότητα ωστόσο να την παραδώσει ακόμη και την ίδια ημέρα ή και να μη τη λάβει καν.
Εφόσον διαπιστωθεί αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, τότε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα συγκαλέσει σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών υπό την προεδρία της, σε μια ύστατη προσπάθεια σχηματισμού οικουμενικής κυβέρνησης. Μία τέτοια προοπτική θεωρείται επίσης αδύναμη.
Εφόσον λοιπόν δεν συσταθεί κυβέρνηση, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να ορίσει πρωθυπουργό έναν από τους προέδρους των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας και θα ορκιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση, με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.
Μετά την ορκωμοσία της, θα συνεδριάσει η νέα Βουλή, θα εκλέξει προεδρείο και μετά από μία ημέρα θα εκδοθεί προεδρικό διάταγμα για τη διάλυσή της.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα, οι δεύτερες κάλπες θα στηθούν μετά τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, στις 2 ή στις 9 Ιουλίου.
Εάν και εφόσον κάποιο κόμμα συγκεντρώσει αυτοδυναμία, τότε η χώρα αποκτά αμέσως κυβέρνηση. Αν όμως αυτό δεν συμβεί, τότε ξεκινά εκ νέου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας η διαδικασία των διερευνητικών εκλογών. Το καλό σενάριο σε αυτή την περίπτωση, είναι να υπάρξει η απαραίτητη συνεργασία κομμάτων για να σχηματιστεί κυβέρνηση και ως τα μέσα Ιουλίου να έχει ξεκινήσει το έργο της.
