Μία νέα πρόταση για τον τρόπο με τον οποίο οι υποψήφιοι διεκδικούν θέσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω πανελλήνιων εξετάσεων, δίνει το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Για τις νέες σκέψεις του ΥΠΑΙΘΑ κλήθηκε να μιλήσει στο Action 24 υφυπουργός κα. Ζέττα Μακρή, αλλά οι επεξηγήσεις που έδωσε επί του θέματος είναι τουλάχιστον ακατανόητες και αντιφατικές.
Όπως ανέφερε, «υπάρχουν υποψήφιοι που κάνουν χρήση του 10% και η σκέψη είναι, αντί να δίνουν εξετάσεις την επόμενη χρονιά, που σημαίνει απώλεια χρόνου και επαφής με την εκπαίδευση, να συμμετέχουν στις εξετάσεις του Σεπτεμβρίου».
Γνωρίζει όμως η υφυπουργός πως οι υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων, οι οποίοι διεκδικούν εκ νέου μία θέση στα ΑΕΙ μέσω του 10%, δεν δίνουν ξανά σε εξετάσεις;
Οι υποψήφιοι όχι απλά δεν προχωρούν εκ νέου εξετάσεις, αλλά μάλιστα ο νόμος προβλέπει πως όσοι συμμετέχουν στις επαναληπτικές, δεν δικαιούνται να είναι υποψήφιοι για το 10%.
Άρα, τι ακριβώς εννοεί η κα. Μάκρη;
Δύο ενδεχόμενα δίνουμε εμείς ως πιθανές εξηγήσεις αυτής της... μπερδεμένης δήλωσης.
Το πρώτο, είναι πως η υφυπουργός μπερδεύτηκε όντως και ήθελε μάλλον να πει πως η διαδικασία που ακολουθείται για το 10% πρόκειται να επισπευσθεί και να λειτουργεί δηλαδή από τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς που οι μαθητές δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις, ώστε να μη χάνουν μία ολόκληρη ακαδημαϊκή χρονιά προκειμένου να μπουν σε άλλο τμήμα.
Άτοπο εγχείρημα βέβαια, με δεδομένο ότι σκοπός του 10% είναι η αναμονή των βάσεων εισαγωγής της νέας χρονιάς. Και αυτό γιατί οι υποψήφιοι των πανελλαδικών διεκδικούν μια ευκαιρία ένταξης στη σχολή της αρχικής τους προτίμησης, η οποία πολλές φορές προκύπτει από την πτώση των ελάχιστων βάσεων που θέτουν τα πανεπιστήμια.
Το δεύτερο σενάριο και ίσως το πιο «τρομακτικό», είναι πως το ΥΠΑΙΘΑ θέλει να καταργήσει εντελώς το θεσμό του 10%. Οι μαθητές δηλαδή που θα θέλουν να διεκδικήσουν μία καινούργια θέση σε κάποιο άλλο πανεπιστήμιο ή τμήμα, θα πρέπει να δίνουν ουσιαστικά ξανά πανελλήνιες τον Σεπτέμβριο, μαζί με όσους για λόγους ανωτέρας βίας (υγείας, θανάτου, ψυχικής υγείας), δε συμμετέχουν στις εξετάσεις του Ιουνίου.
Οι μαθητές, πάντως, σίγουρα ευελπιστούν για το πρώτο σενάριο, μιας και το δεύτερο θα τους δημιουργήσει μεγάλες σκοτούρες και ελπίζουμε η σύγχυση αυτή να οφείλεται όντως σε ένα μπέρδεμα και όχι σε κάποιο βαθύτερη σκοπιμότητα.
Κατ' ουσίαν, το 10% έχει θεσπιστεί ως τρόπος αναγνώρισης των δύσκολων, χρονοβόρων και ψυχοφθόρων διαδικασιών που διέπουν το θεσμό των πανελληνίων. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, το κράτος εδώ και χρόνια δίνει την ευκαιρία μιας νέα προσπάθειας σε αυτούς που είτε δεν κατάφεραν να περάσουν στην πρώτη τους επιλογή, είτε σε εκείνους που επέλεξαν αρχικά κάποια και στην πορεία αναθεώρησαν, να δηλώσουν μία πιο κοντά στις προτιμήσεις τους.
Μακάρι λοιπόν το τοπίο να ξεκαθαρίσει σύντομα, μιας και προς το παρόν όλα παραμένουν στον «αέρα» και δε μπορεί κανείς να απαντήσει με σιγουριά τι μέλλει γενέσθαι και ποιο ακριβώς είναι το σχέδιο του υπουργείου.
Δείτε τις δηλώσεις της υπουργού παρακάτω:
Πώς λειτουργεί το 10%
Τούτων δοθέντων, αξίζει να κάνουμε μία υπενθύμιση στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το 10%.
Επί της ουσίας, όσοι συμμετέχουν στις πανελλαδικές εξετάσεις ουσιαστικά διεκδικούν το 90% των θέσεων σε μια σχολή, ενώ ως απόφοιτοι το 10% των θέσεων. Για παράδειγμα, το 2024 υποψήφιοι για το 10% των θέσεων χωρίς νέα εξέταση δικαιούνται να είναι όσοι συμμετείχαν στις πανελλαδικές εξετάσεις των ημερήσιων ΓΕΛ – ΕΠΑΛ το 2022 ή το 2023 και το 2025, 10% θα μπορούν να κάνουν όσοι συμμετείχαν στις πανελλαδικές εξετάσεις των ημερήσιων ΓΕΛ – ΕΠΑΛ το 2023 και το 2024 κ.ο.κ..
Πρακτικά λοιπόν, η διαδικασία του 10% είναι η δυνατότητα των υποψηφίων να διεκδικήσουν ξανά εισαγωγή στα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς να δώσουν ξανά εξετάσεις, απλά καταθέτοντας το μηχανογραφικό τους δελτίο με βάση τους βαθμούς που έγραψαν στις πανελλαδικές εξετάσεις και βάσει της ΕΔΕ.
Έτσι λοιπόν, οι υποψήφιοι για το 10% των θέσεων εισακτέων χωρίς νέα εξέταση δεν υποβάλλουν αίτηση-δήλωση, αλλά κατευθείαν μηχανογραφικό δελτίο.
Επίσης, επισημαίνεται ότι όσοι υποψήφιοι συμμετείχαν στις επαναληπτικές πανελλαδικές εξετάσεις, δεν δικαιούνται να είναι υποψήφιοι για το 10% των θέσεων με την βαθμολογία που επέτυχαν.
Πανελλήνιες εξετάσεις δύο φορές το χρόνο προτείνουν οι επιστήμονες
Σε μελέτη επιστημόνων, η οποία δημοσιεύθηκε στο Journal of Public Economics (Volume 239, November 2024), εξετάζονται οι επιπτώσεις της απόφασης των μαθητών να δοκιμάσουν ξανά την τύχη τους, εστιάζοντας τόσο στις επιδόσεις τους, όσο και τη φοιτητική τους σταδιοδρομία.
Κάθε χρόνο, περίπου 70 χιλιάδες μαθητές συμμετέχουν στις πανελλήνιες με την ελπίδα να εισαχθούν στη σχολή της επιλογής τους και να ξεκινήσουν τη φοιτητική τους ζωή. Ωστόσο, αυτό το όνειρο δεν πραγματοποιείται πάντα αμέσως. Σχεδόν το 15% των υποψηφίων αποφασίζουν να επαναλάβουν τις εξετάσεις, είτε επειδή δεν πέρασαν σε σχολή που τους ταιριάζει είτε επειδή δεν κατάφεραν να εισαχθούν σε καμία σχολή.
Η απόφαση να ξαναδώσει κανείς πανελλήνιες δεν είναι χωρίς κάποια βαρύτητα: με τις εξετάσεις να διεξάγονται μόνο μία φορά τον χρόνο, ο μαθητής που αποφασίζει να ξαναδώσει παραμένει σε μια αβεβαιότητα και μια στασιμότητα, την ώρα που οι συμμαθητές του προχωρούν στην επόμενη φάση των σπουδών τους. Η αναμονή και η αβεβαιότητα επιφέρουν τόσο ψυχολογικό όσο και οικονομικό κόστος για τον μαθητή και την οικογένειά του.
Η βασική ερώτηση που απασχολεί όσους αποφασίζουν να ξαναδώσουν είναι: «Αξίζει τον κόπο; Θα πετύχω καλύτερο βαθμό; Θα περάσω σε καλύτερη σχολή;» Αυτά τα ερωτήματα επιδιώξαμε να απαντήσουμε στην έρευνά μας.
Όπως επισημαίνουν οι μελετητές, «δεν μπορούμε να προτείνουμε απλώς ότι είναι καλό να ξαναδώσεις», διότι οι μαθητές θα περάσουν έναν ολόκληρο χρόνο αβεβαιότητας για το μέλλον τους, κάτι που θα τους επιβαρύνει ψυχικά και θα καθυστερήσει την ένταξη στην αγορά εργασίας.
Για αυτούς τους λόγους, οι επιστήμονες προτείνουν να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις δύο φορές τον χρόνο, ώστε το κόστος για τον μαθητή να περιορίζεται σε έξι μήνες και όχι έναν ολόκληρο χρόνο.
Με δεδομένο ότι το κόστος της διενέργειας των εξετάσεων είναι υψηλό οι επιστήμονες τονίζουν ότι «η ερώτηση πολιτικής που μπορεί να μελετηθεί είναι εάν το δημοσιονομικό κόστος της οργάνωσης πανελλήνιων εξετάσεων δύο φορές το χρόνο θα είναι μικρότερο από το όφελος της ταχύτερης ένταξης των πτυχιούχων στην αγορά εργασίας».
Οι επιστήμονες εργάσθηκαν πάνω σε ανώνυμα δεδομένα μηχανογραφικών δελτίων που πήραν από το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Η έρευνα Do Second Chances Pay Off? Evidence from a Natural Experiment with Low-Achieving Students πραγματοποιήθηκε από την Άσπα Μπιζοπούλου, ερευνήτρια στο Κρατικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας της Φινλανδίας, σε συνεργασία με τη Ρήγισσα Μεγαλοκονόμου (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Monash University) και τη Stefania Simion (Managing Consultant, SQW).
