Μαζικό είναι το «όχι» που στέλνει σύσσωμη η ακαδημαϊκή κοινότητα στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την ίδρυση των ιδιωτικών πανεπιστημίων, του οποίου η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε. Οι φοιτητές είναι ξανά στους δρόμους σήμερα, ενώ δεν σταματούν να έρχονται στο φως ανακοινώσεις πανεπιστημιακών που αντιδρούν στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας.
Στους πανεπιστημιακούς που ζητούν την απόσυρσή του, προστέθηκε ο Ενιαίος Σύλλογος Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού (ΕΣΔΕΠ) της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης, ο οποίος ζητά από την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία θα επιφέρουν επάλληλες επιπτώσεις στα πτυχία, στα εργασιακά δικαιώματα, καθώς και στις αμοιβές των αποφοίτων μας, στο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο μας, στις εργασιακές συνθήκες, στη δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση, και στις οικονομικές αντοχές της ευρύτερης κοινωνίας.
Όπως αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, «όπως κι αν επιχειρεί να τους βαφτίσει τους ιδιώτες η κυβέρνηση, είτε τους αποκαλεί Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), είτε τους αποκαλεί μη κερδοσκοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, η πραγματικότητα είναι η ίδια και θυμίζει με θυμηδία τα βαφτίσια της τρόικας σε θεσμούς και στη συνέχεια σε επιτροπές ελέγχου».
Η ανακοίνωση
Ο ΕΣΔΕΠ Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης, με βάση τις πρόσφατες εξελίξεις στην παιδεία λαμβάνοντας υπόψη και το μαζικό πανελλαδικό, πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο στις 8/2/2024, καλεί τα συλλογικά πανεπιστημιακά όργανα, την τοπική κοινωνία, τη νεολαία και τα μέλη ΔΕΠ να απαιτήσουν από την Κυβέρνηση:
- να αποσύρει το νομοσχέδιο για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, τα οποία θα επιφέρουν επάλληλες επιπτώσεις στα πτυχία, στα εργασιακά δικαιώματα, καθώς και στις αμοιβές των αποφοίτων μας, στο εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο μας, στις εργασιακές συνθήκες, στη δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση, και στις οικονομικές αντοχές της ευρύτερης κοινωνίας. Το νέο νομοσχέδιο συνιστά μία παράκαμψη του Άρθρου 16 του Συντάγματος και σηματοδοτεί μία τομή.
- να σταματήσει κάθε απόπειρα ποινικοποίησης των διεκδικήσεων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας (διοικήσεων, διδασκόντων, φοιτητών/τριών, και εργαζομένων).
- να στηρίξει την ουσιαστική αναβάθμιση του Δημοσίου Πανεπιστημίου στο ύψος των σύγχρονων και πραγματικών αναγκών με την απαιτούμενη στελέχωση και χρηματοδότηση , με ενίσχυση των υποδομών του (κτιριακών, υλικοτεχνικών), προκήρυξη θέσεων μελών ΔΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΕΠ, ΕΤΕΠ και διοικητικού προσωπικού, και ριζική βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και φοίτησης για τους φοιτητές/τριες. Χρηματοδότηση σε υποδομές και στελέχωση με εκπαιδευτικό, εργαστηριακό αλλά και διοικητικό προσωπικό, στο ύψος των πραγματικών αναγκών των ΑΕΙ, των προσδοκιών της νεολαίας και της προόδου των επιστημών και των τεχνών, προς όφελος της κοινωνίας και της εξωστρέφειας των ΑΕΙ που ευαγγελίζεται μεν η πολιτεία, αλλά ουδόλως διευκολύνει. Ιδιαίτερα το ΔΠΘ έχει ανάγκη την ενίσχυση και στελέχωση ώστε να εξελιχθεί σε κόμβο εκπαίδευσης των επιστημών και των τεχνών.
Είναι πραγματική πρόκληση να κατατίθεται τέτοιο νομοσχέδιο σε μία συγκυρία που το ελληνικό πανεπιστήμιο υποφέρει από χρόνια υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση. Μέχρι πρόσφατα οι αποχωρήσεις μελών ΔΕΠ δεν αναπληρώνονταν, κάτι το οποίο δυστυχώς συνεχίζει να ισχύει μέχρι και σήμερα, με τις συνταξιοδοτήσεις διοικητικού και εργαστηριακού προσωπικού. Επιπρόσθετα, τα Εργαστήριά μας λειτουργούν επί χρόνια υποστελεχωμένα, ορισμένα εξ αυτών δίχως ούτε ένα μέλος Εργαστηριακού Διδακτικού ή Τεχνικού Προσωπικού. Η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα απέχοντας από τον ευρωπαϊκό́ μέσο όρο κατά 34 μονάδες.
Το νομοσχέδιο που είναι πλέον σε διαβούλευση κρίνεται ως μη αποδεκτό στο σύνολό του:
α. επί της αρχής. Αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του ελληνικού συντάγματος η εκχώρηση μέρους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε ιδιώτες. Οπως κι αν επιχειρεί να τους βαφτίσει τους ιδιώτες η κυβέρνηση, ειτε τους αποκαλεί Νομικά Πρόσωπα Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), είτε τους αποκαλεί μη κερδοσκοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, η πραγματικότητα είναι η ίδια και θυμίζει με θυμηδία τα βαφτίσια της τρόικας σε θεσμούς και στη συνέχεια σε επιτροπές ελέγχου. Η επίκληση της συμμορφούμενης με το Ενωσιακό Δίκαιο ερμηνείας του Άρθρου 16 είναι πρόκληση. Ιδιαίτερα τώρα, με νωπές ακόμη τις μνήμες από την τραγωδία των Τεμπών. Αυτή καθαυτή η επίκληση του ενωσιακού δικαίου και των κοινοτικών οδηγιών έφεραν τον άγαρμπο κατακερματισμό των ελληνικών σιδηροδρόμων, μια προχειροδουλειά του ποδαριού που αποτέλεσε την απαρχή του κακού των έργων που λιμνάζουν, των προθεσμιών που χάνονται, των ευθυνών που διαχέονται, των υποδομών που απαξιώνονται, των εργολάβων που πλουτίζουν, των αγκαλιών που αδειάζουν από αγαπημένα πρόσωπα. Υποσχόμενοι τότε καλύτερης ποιότητας, ασφάλειας και ταχύτητας υπηρεσίες προσέφεραν πόνο, δυσβάσταχτο πόνο, οργή και απαξίωση. Μια άλλη πρωτοφανής προχειροδουλειά είναι αυτή που επιχειρείται τώρα. Υποσχόμενοι σήμερα καθρεφτάκια σε ιθαγενείς, θα επιφέρουν την απόλυτη απορρύθμιση και εξαθλίωση στην υψηλότης ποιότητας, παρά την υποχρηματοδότηση, δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση που προσφέρει στην ελληνική κοινωνία υψηλής στάθμης επαγγελματίες και λειτουργούς.
β. Απόδειξη της προχειροδουλειάς η πρόβλεψη μόνο της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής Πεδίου στα μη κρατικά ΑΕΙ που αυτομάτως σημαίνει δυνατότητα εισόδου με εξαιρετικά χαμηλή βαθμολογία σε σχολές υψηλότατης κοινωνικής ευθύνης και απαιτήσεων. Εκτιμάται (με βάση τα αποτελέσματα των πανελληνίων εξετάσεων του ετους 2023), ότι με κύρια (και στην ουσία μοναδική) προϋπόθεση ένα χοντρό πορτοφόλι, η “εκπτωσιακή” προϋπόθεση για την εισαγωγή σε οποιαδήποτε ιδιωτική νομική σχολή θα είναι βαθμολογία μόλις 9.4/20 (όταν η Νομική Κομοτηνής απαιτεί 17.0/20), σε ιδιωτική ιατρική σχολή βαθμολογία 9.3/20 (όταν η Ιατρική Αλεξανδρούπολης απαιτεί 18.3/20), σε ιδιωτική πολυτεχνική σχολή 9.9/20 (όταν οι πολυτεχνικές σχολές στην Ξάνθη απαιτούν περί το 14/20). Βεβαίως εκτός από ηθικά και κοινωνικά ζητήματα (όποιος έχει χρήματα σπουδάζει ό,τι θέλει), τίθεται και ζήτημα κοινωνικού κόστους (π.χ. θέματα ιατρικής ευθύνης, σχεδιασμού υποδομών και κατασκευών κ.λπ.), ενώ αυτονόητη είναι η περαιτέρω υποβάθμιση του λυκείου και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γενικότερα, καθώς πλέον ο πήχης εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα κατέλθει σημαντικά.
γ. οι προβλεπόμενες διαδικασία εξπρές για την αδειοδότηση ιδιωτικών ιδρυμάτων, όταν για απλές διαδικασίες στελέχωσης των δημόσιων πανεπιστημίων απαιτούνται 7-10 μήνες, είναι σκανδαλώδης. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση ενισχύει τον εναγκαλισμό των δημοσίων ΑΕΙ και τα επιφυλάσσει ένα ολοένα και πιο δαιδαλώδες γραφειοκρατικό τρόπο λειτουργίας με δημοκρατικό έλλειμμα συνεχίζοντας τον «νόμο Κεραμέως». Τα δημόσια πανεπιστήμια είναι αντιμέτωπα με έναν ασφυκτικό νόμο πλαίσιο περίπου 300 άρθρων, ενώ η λειτουργία των ΝΠΠΕ καθορίζεται από λιγότερα από 30 άρθρα, παρέχοντάς στα ΝΠΠΕ πολύ μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας και ευελιξίας συγκριτικά με τα δημόσια πανεπιστήμια.
δ. η ίδρυση των νέων Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης είναι προάγγελος της βίαιης ιδιωτικοποίησης των δημόσιων πανεπιστημίων, καθώς στο εγγύς μέλλον, με μία εκ νέου επίκληση της ισότητας και της απαγόρευσης από το Ενωσιακό Δίκαιο του διαχωρισμού των όρων λειτουργίας συναφών δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, όλα τα δημόσια πανεπιστημιακά ιδρύματα θα ενταχθούν, εν όλω ή εν μέρει, σε αυτή τη νέα μορφή νομικού προσώπου. Προχωρώντας έτσι σε μία άλλη «διασταλτική», αλλά ταξική ερμηνεία του Συντάγματος είναι αναμενόμενο ότι θα καθιερωθούν τα δίδακτρα και σε προπτυχιακό επίπεδο δημόσιων πανεπιστημίων, αποκλείοντας τους οικονομικά ασθενέστερους από τα ΑΕΙ. Ήδη οι πρώτες αναφορές επί του θέματος αποτελούν μια πραγματικότητα στον τηλεοπτικό χώρο.
ε. η σημερινή εμπειρία από τα κολλέγια (τα αυριανά ιδιωτικά πανεπιστήμια) είναι εξόχως αρνητική, παρά την εύνοια που έδειξε το πολιτικό προσωπικό, όπως προκύπτει από την ανύπαρκτη κατάταξή τους στις διεθνείς λίστες. Δυστυχώς, αυτή η εμπειρία επαληθεύεται και στον νέο προς ψήφιση νόμο. Πράγματι, η προβλεπόμενη μεταξύ του ΝΠΠΕ (καινοφανής ονομασία σύμφωνα και με τη διεθνή πρακτική) και του μητρικού προσώπου σχέση μπορεί να στηρίζεται σε συμφωνίες πιστοποίησης ή δικαιόχρησης (franchising) και δεν διαφέρει από αυτή των υφιστάμενων κολλεγίων. Ούτε υπάρχει, κάποια πρόβλεψη στο νομοσχέδιο ως προς το χαρακτήρα του μητρικού ιδρύματος, εάν δηλαδή το μητρικό ίδρυμα έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα οπότε και συνολικά η δραστηριότητα θα έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα. Η δυνατότητα δε του μητρικού ιδρύματος στο σχεδιασμό, λειτουργία και διοίκηση χωρίς ουσιαστικό έλεγχο και χωρίς ουσιαστική συμμετοχή των εγχώριων μελών ΔΕΠ (μόνο συμβουλευτικός ρόλος) υποβαθμίζει το ρόλο των ΔΕΠ καθώς και την ακαδημαϊκή αυτοτέλεια δημιουργώντας επιπρόσθετα ερωτηματικά για την ακαδημαϊκή ελευθερία
στ. θα μειωθεί η ροή φοιτητών στα περιφερειακά πανεπιστήμια ενώ με βάση την αρχή του ίσου ανταγωνισμού θα απλωθεί και στα ΝΠΠΕ η δημόσια (πενιχρή) χρηματοδότηση. Τα περιφερειακά πανεπιστήμια είναι μία πολυέξοδη και πολύχρονη επένδυση του Ελληνικού λαού που επέφερε σημαντικό οικονομικό, επαγγελματικό, πολιτισμικό κεφάλαιο στις τοπικές κοινωνίες και συμβάλλει τα μέγιστα στην κοινωνική συνοχή.
ζ. Στο νομοσχέδιο δεν περιλαμβάνεται ο κανόνας 1:1 (μεταξύ αποχωρήσεων - συνταξιοδοτήσεων και νέων προσλήψεων) σε ό,τι αφορά το εργαστηριακό προσωπικό και τη γραμματειακή υποστήριξη. Αντιθέτως, εισάγεται η αναλογία 70% (σταθερή χρηματοδότηση) και 30% (κυμαινόμενη σύμφωνα με την “αξιολόγηση” χρηματοδότηση) στον τακτικό προϋπολογισμό, έναντι της ισχύουσας 80%-20%, κάτι το οποίο αποτελεί προανάκρουσμα της περαιτέρω συρρίκνωσης και συγχώνευσης των ήδη υποχρηματοδοτούμενων περιφερειακών και μη ιδρυμάτων ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Επίσης, το ΔΣ του ΕΣΔΕΠ Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης καταδικάζει:
- Τις έξωθεν παρεμβάσεις ενάντια στην ακαδημαϊκή κοινότητα και στην αυτοτέλεια και στο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η ακαδημαϊκή κοινότητα έχει τη δυνατότητα να βρίσκει λύσεις με κατανόηση και αλληλοσεβασμό. Συγκεκριμένα, αποδοκιμάζουμε, ως ακαδημαϊκοί δάσκαλοι, την επέμβαση των ΜΑΤ στην Πανεπιστημιούπολη της Κομοτηνής. Να σταματήσει κάθε απόπειρα ποινικοποίησης των διεκδικήσεων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.
- την άκαμπτη επιβολή διενέργειας ηλεκτρονικών εξετάσεων από τον υπουργό, που δημιουργεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, ερωτηματικά για το αδιάβλητό τους. Μια τέτοια επιβολή εκτιμούμε πως καταλύει την αποκλειστική ακαδημαϊκή αρμοδιότητα των πανεπιστημιακών δασκάλων να κρίνουν αυτοί πότε είναι εφικτή, αδιάβλητη και δίκαιη μια εξ αποστάσεως εξέταση.
Για τους παραπάνω λόγους το ΔΣ του ΕΣΔΕΠ Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης αιτείται:
Ι. την άκαμπτη τήρηση του Συντάγματος, τον σεβασμό και τη διατήρηση του Άρθρου 16. Είναι θέμα Δημοκρατίας, είναι θέμα εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτείας και πολίτη και πηγάζει από την ιστορική εμπειρία του λαού μας.
ΙΙ. την απόσυρση του Μέρους Γ΄ και Δ’ του προς ψήφιση Νομοσχεδίου, για όλους τους παραπάνω λόγους.
ΙΙΙ. Να ενισχυθούν τα δημόσια πανεπιστήμια με υποδομές (εργαστήρια, βιβλιοθήκες, δίκτυα, εστίες κλπ) με το κατάλληλο προσωπικό και την αναγκαία χρηματοδότηση. Ιδιαίτερα για το ΔΠΘ είμαστε υπέρ τη διεύρυνσης ενδυνάμωσής του, αλλά με τις κατάλληλες υποδομές και στελέχωση.
ΙV. Εμπέδωση του αυτοδιοίκητου και δημοκρατικού τρόπου λειτουργίας του Πανεπιστημίου σε όλα τα επίπεδα χωρίς έξωθεν επεμβάσεις. Ισχυροποίηση του Τμήματος ως βασικού κυττάρου δημοκρατίας και απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών. Οι υποψήφιοι Πρόεδροι Τμημάτων να είναι ενεργά μέλη ΔΕΠ του εκάστοτε Τμήματος.
Δημοκρατικό διάλογο με τους φοιτητές μέσω των ιστορικών φοιτητικών συλλόγων τους.
Εξασφάλιση επαρκών και κατά το πλείστον δωρεάν όρων φοίτησης και διαβίωσης (σίτισης – στέγασης) των φοιτητών και φοιτητριών αλλά και ενίσχυση των υποψηφίων διδακτόρων.
VIΙ. Κάλυψη όλων των εισοδηματικών απωλειών και του αυξημένου κόστους διαβίωσης των τελευταίων ετών, καθώς και επαναφορά του επιδόματος παραμεθορίου το οποίο αντιστάθμιζε το αυξημένο κόστος συμμετοχής σε επιστημονικά συνέδρια - ημερίδες και διεπιστημονικές και ερευνητικές συναντήσεις συνεργασίας.
Το ΔΣ του ΕΣΔΕΠ Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης, επίσης αποφασίζει:
- Δημοκρατικό διάλογο με τους φοιτητές, μέσω των ιστορικών φοιτητικών συλλόγων τους, και τη συμμετοχή του Συλλόγου σε οποιαδήποτε δράση αποφασιστεί (π.χ., ενημέρωση, συγκέντρωση).
- Να παρακινήσει τα μέλη του για την κοινοποίηση και εξωστρέφεια των αιτημάτων μας, μέσω αρθρογραφίας και παρουσίας τους στα ΜΜΕ, στο πλαίσιο της διακίνησης ιδεών και απόψεων.
- Διοργάνωση εκδήλωσης-συζήτησης υβριδικά με διάφορους φορείς της πόλης και της ακαδημαϊκής κοινότητας την επόμενη εβδομάδα (θα ακολουθήσει ενημερωτική ανακοίνωση) με θέμα: «Πολυνομοσχέδιο για την Τριτοβάθμια Παιδεία: Μεταρρύθμιση και αναβάθμιση ή απορρύθμιση και υποβάθμιση; Προβληματισμοί για μια αποτελεσματική και ανθρωποκεντρική πανεπιστημιακή παιδεία».
- Σύγκληση νέας Έκτακτης Γενικής Συνέλευσης πριν την ψήφιση του επίμαχου νομοσχεδίου τη Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2024 (θα ακολουθήσει ενημερωτική ανακοίνωση).
