Σύμφωνα με νέα έρευνα της Guardian και των συνεργατών των μέσων ενημέρωσης, οι απόπειρες της ελληνικής ακτοφυλακής να ρυμουλκήσει το σκάφος που μετέφερε εκατοντάδες μετανάστες μπορεί να προκάλεσαν τη βύθισή του στην Πύλο.
Η βάρκα που μετέφερε μετανάστες από τη Λιβύη στην Ιταλία βυθίστηκε στα ανοιχτά της Ελλάδας, στην ευρύτερη περιοχή της Πύλου, στις 14 Ιουνίου.
Οι επιζώντες είναι μόλις 104, ανάμεσα στους νεκρούς που ξεπέρασαν τους 80 και τους υπόλοιπους να αγνοούνται στα «απάτητα» της θαλάσσης.
Δημοσιογράφοι και ερευνητές πραγματοποίησαν περισσότερες από 20 συνεντεύξεις με επιζώντες και βασίστηκαν σε δικαστικά έγγραφα και πηγές ακτοφυλακής για να δημιουργήσουν μια εικόνα των χαμένων ευκαιριών διάσωσης και των προσφορών βοήθειας που αγνοήθηκαν.
Πολλοί επιζώντες ανέφεραν ότι οι προσπάθειες της ελληνικής ακτοφυλακής να ρυμουλκήσει το σκάφος είχαν τελικά προκαλέσει τη βύθιση. Η ακτοφυλακή αρνήθηκε σθεναρά ότι επιχείρησε να ρυμουλκήσει τη μηχανότρατα.
Το βράδυ που η τράτα ανατράπηκε, 47 ναυτικά μίλια ανοιχτά της Πύλου, στη νοτιοδυτική Ελλάδα, ανακατασκευάστηκε χρησιμοποιώντας ένα διαδραστικό τρισδιάστατο μοντέλο του σκάφους που δημιουργήθηκε από την Forensis , μια ερευνητική υπηρεσία με έδρα το Βερολίνο που ιδρύθηκε από την Forensic Architecture, η οποία διερευνά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η κοινή έρευνα του Guardian, του γερμανικού δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα ARD/NDR/Funk και του ελληνικού ερευνητικού πρακτορείου Solomon, σε συνεργασία με την Forensis, έδωσε έναν από τους πληρέστερους μέχρι σήμερα απολογισμούς για την πορεία της τράτας μέχρι τη βύθισή της.
Η έρευνα αποκάλυψε νέα στοιχεία, όπως ένα σκάφος της ακτοφυλακής αγκυροβολημένο σε πιο κοντινό λιμάνι το οποίο δεν στάλθηκε ποτέ στο περιστατικό και πώς οι ελληνικές αρχές δεν απάντησαν, όχι δύο, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, αλλά τρεις φορές σε προσφορές βοήθειας από τον Frontex, τον οργανισμό συνόρων και ακτοφυλακής της ΕΕ .
Το Forensis χαρτογράφησε τις τελευταίες ώρες πριν από τη βύθιση, χρησιμοποιώντας δεδομένα από το ημερολόγιο του λιμενικού και τη μαρτυρία του κυβερνήτη του λιμενικού, καθώς και διαδρομές πτήσης, δεδομένα θαλάσσιας κυκλοφορίας, δορυφορικές εικόνες και πληροφορίες από βίντεο που τραβήχτηκαν από κοντινά εμπορικά σκάφη και άλλες πηγές.
Οι τελευταίες κινήσεις του πλοίου έρχονται σε αντίθεση με την ακτοφυλακή και αποκαλύπτουν ασυνέπειες στην επίσημη περιγραφή των γεγονότων, συμπεριλαμβανομένης της κατεύθυνσης και της ταχύτητας της τράτας.
Το κρίσιμο είναι ότι η έρευνα έδειξε ότι η υπερπληθυσμένη τράτα άρχισε να κινείται προς τα δυτικά συναντώντας το μοναδικό σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής που στάλθηκε στη σκηνή. Σύμφωνα με πολλαπλές μαρτυρίες επιζώντων που δόθηκαν στον Guardian και στους Έλληνες εισαγγελείς, η ακτοφυλακή είχε πει στους μετανάστες ότι θα τους οδηγούσε στην Ιταλία – συγκρουόμενοι με την επίσημη εκδοχή ότι η τράτα άρχισε να κινείται δυτικά από μόνη της.
Η έρευνα έδειξε επίσης ότι η μηχανότρατα είχε στρίψει προς το νότο και ήταν σχεδόν ακίνητη για τουλάχιστον μία ώρα έως ότου, είπαν οι επιζώντες, έλαβε χώρα μια δεύτερη και μοιραία απόπειρα ρυμούλκησης.
Δύο επιζώντες χρησιμοποίησαν το τρισδιάστατο μοντέλο για να περιγράψουν την ίδια τη ρυμούλκηση, ενώ τρεις άλλοι, που κάθονταν μέσα ή στο κάτω κατάστρωμα του σκάφους, περιέγραψαν ότι προωθήθηκαν προς τα εμπρός «σαν πύραυλος», αλλά με τον κινητήρα να μην λειτουργεί. Αυτό υποδηλώνει μια προσπάθεια ρυμούλκησης.
Ένας άλλος επιζών είπε ξεχωριστά ότι άκουσε ανθρώπους να φωνάζουν για ένα σχοινί που προσδέθηκε από τον «ελληνικό στρατό» και περιέγραψε ότι ρυμουλκήθηκε για 10 λεπτά λίγο πριν βυθιστεί η τράτα. «Αισθάνομαι ότι προσπάθησαν να μας απωθήσουν από το ελληνικό νερό, ώστε να τελειώσει η ευθύνη τους», είπε ένας επιζών αφού εξέτασε τον χάρτη των γεγονότων και αναλογίστηκε τις αναμνήσεις του από τη νύχτα.
Η Μαρία Παπαμηνά, δικηγόρος από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, μία από τις δύο νομικές οργανώσεις που εκπροσωπούν από 40 έως 50 επιζώντες, είπε ότι υπήρξαν δύο απόπειρες ρυμούλκησης που αναφέρθηκαν στην ομάδα της. Τα δικαστικά έγγραφα δείχνουν επίσης ότι επτά στους οκτώ επιζώντες κατέθεσαν λογαριασμούς στον εισαγγελέα για την παρουσία σχοινιού, ρυμούλκησης και ισχυρής έλξης, σε καταθέσεις που έγιναν στις 17 και 18 Ιουνίου.
Οι ακριβείς συνθήκες της βύθισης δεν μπορούν να αποδειχθούν οριστικά ελλείψει οπτικών στοιχείων. Αρκετοί επιζώντες κατέθεσαν ότι είχαν κατασχέσει τα τηλέφωνά τους από τις αρχές και κάποιοι ανέφεραν ότι τραβήξαν βίντεο λίγες στιγμές πριν από τη βύθιση. Ερωτήματα παραμένουν γιατί το νεοαποκτηθέν σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής στο σημείο δεν κατέγραψε την επιχείρηση στις θερμικές κάμερές του.
