Γιατί οι κολοσσοί του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αντιμετωπίζουν τελευταία σημαντικά οικονομικά προβλήματα και προχωρούν σε μαζικές απολύσεις και ανακατατάξεις, όπως έκαναν τις τελευταίες μέρες ο Ελον Μάσκ για το Twitter και ο Μαρκ Ζάκεμπεργκ για τον όμιλο Μeta;
Πώς μπορούν να ρυθμιστούν τα εργασιακά δικαιώματα στον τομέα των επιχειρήσεων τεχνολογίας και επικοινωνίας, καθώς χιλιάδες εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης βρίσκονται από τη μια μέρα στην άλλη στο δρόμο ; Η εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου στο πρώτο πρόγραμμα της ΕΡΤ, «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο», αναφέρεται στα ζητήματα αυτά, με καλεσμένο στην εκπομπή τον Δημήτρη Μαλλά, εξειδικευμένο δημοσιογράφο σε θέματα τεχνολογίας και επιχειρήσεων.
Γεγονός είναι πως αυτό που συμβαίνει με τους κολοσσούς του διαδικτύου και τις πλατφόρμες επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι ούτε τυχαίο, ούτε ευκαιριακό. Η ανακοίνωση των μεγάλων περικοπών στο προσωπικό και τις δαπάνες του Twitter από τον νέο ιδιοκτήτη του ΄Ελον Μασκ ακολουθήθηκαν από ανάλογες αποφάσεις και του ιδιοκτήτη της Meta Μαρκ Ζάκεμπεργκ.
Η διαφορά είναι πως ο πρώτος απέλυσε το 50% του προσωπικού του κατά πολύ μικρότερου σε μέγεθος Twiitter (σύνολο 7500 εργαζόμενοι), ενώ δεύτερος 11.000 άτομα, τα οποία αποτελούν το 13% του δυναμικού του ομίλου πλέον Meta, που στο ζενίθ της ανάπτυξής του έφτασε να έχει 87.500 εργαζόμενους.
Πάντως και οι δύο επικαλούνται αισθητά μειωμένα έσοδα, λόγω κυρίως πτώσης της διαφήμισης. Ο Ζούκεμπεργκ αναφέρθηκε επίσης σε μια υπερανάπτυξη που ακολούθησε το τελευταίο διάστημα ο Μeta, βασισμένη σε προβλέψεις για διατήρηση του κύκλου εργασιών που επετεύχθη την εποχή του «μεγάλου εγκλεισμού» με την πανδημία και το οποίο είναι κάτι που τελικά δεν ίσχυσε στη συνέχεια. Επιπλέον, ο ιδιοκτήτης του Meta αναφέρθηκε και στην «απώλεια σήματος», κατηγορώντας εμμέσως την Apple, η οποία το 2021 περιόρισε τα δεδομένα ή «σήματα», που μπορούσε να συλλέγει το Facebook σχετικά με τη συμπεριφορά των χρηστών του iPhone. Ο Ζούκερμπεργκ και στο παρελθόν είχε πει ότι αυτή η εξέλιξη δυσκόλεψε τις μικρές επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν τις διαφημίσεις του Facebook για να αποκτήσουν νέους πελάτες.
Η φούσκα του 2000 με τη Dot-Com
Τελικά, όμως, κάτι βαθύτερο και ευρύτερο φαίνεται να συμβαίνει μ’ αυτούς τους τεχνολογικούς κολοσσούς στον τομέα της επικοινωνίας (όπως και σε μικρότερες και λιγότερο γνωστές, αλλά σημαντικές εταιρίες του χώρου, π.χ. Opendoor, Stripe, Lyft, που επίσης προχωρούν σε περικοπές και απολύσεις) τα οικονομικά των οποίων εμφανίζονταν ακλόνητα και οι ίδιοι σε διαρκή ανάπτυξη. Και ένα εύλογο ερώτημα είναι αν ενδεχομένως θα δούμε μια επανάληψη της φάσης με το σπάσιμο της φούσκας Dot-Com, την οποία ζήσαμε στις αρχές του 2000, στην πρώτη περίοδο της έκρηξης των νέων τηλεπικοινωνιών και του διαδικτύου στην αρχική του μορφή.
Πάντως, οι Έλον Μασκ και ο Μαρκ Ζούκεμπεργκ μίλησαν και οι δύο για προβλήματα που δημιουργούνται από τη μείωση των διαφημιστικών εσόδων. Τίθεται έτσι ξανά το ζήτημα αν από τις κυρίαρχες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έως τα μεγαλύτερα και μικρότερα ιντερνετικά μέσα με περιεχόμενο την πληροφορία/επικοινωνία, όλοι αυτοί οι χώροι μπορούν να είναι ανταποδοτικοί, βασιζόμενοι μόνον στις διαφημίσεις και διαθέτοντας αποκλειστικά δωρεάν περιεχόμενο. Από την άλλη, οι απόπειρες ορισμένων να επιβάλουν ένα σχετικά μικρό ποσό συνδρομής αντιμετωπίζονται κατά βάση αρνητικά από το κοινό. Π.χ. το σχέδιο του Μασκ να επιβάλει μια συνδρομή 8 δολ. για το λεγόμενο μπλε Twitter, όπου τα στοιχεία όσων κάνουν αναρτήσεις θα είναι ταυτοποιημένα για τη γνησιότητά τους, αντιμετωπίστηκε με οργή και χλευασμό και ήδη εγκαταλείφθηκε.
Μεγάλο επίσης πρόβλημα είναι αυτό των εργαζομένων στο χώρο, οι οποίοι με συνοπτικές διαδικασίες χάνουν τις δουλειές τους. Με τον τρόπο αυτό ο Ελον Μασκ απέλυσε το μισό προσωπικό του Twitter και ο Ζούκεμπεργκ το 13% του Μeta. Ορισμένοι από τους απολυμένους προσφεύγουν ήδη στη δικαιοσύνη, επικαλούμενοι παράνομες διαδικασίες που ακολουθήθηκαν, η Επιτροπή Ομοσπονδιακού Εμπορίου των ΗΠΑ (FTC), σε μια από τις σπάνιες παρεμβάσεις του είδους, ανακοίνωσε ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις -ειδικά στο Twitter- με “βαθιά ανησυχία” για περιπτώσεις πιθανής παραβίασης ομοσπονδιακών κανόνων και στη Βρετανία ενώσεις εργαζομένων στην αντίστοιχη βιομηχανία ζητούν από την εκεί κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για την εργασία σε τέτοιους χώρους. Ωστόσο, από τη φύση τους και όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, αποτελεί ένα θέμα αν στις εταιρίες υπολογιστικής και πληροφορικής τεχνολογίας μπορούν να υπάρχουν οι εργασιακοί κανόνες όπως τους ξέραμε στις πιο παραδοσιακές επιχειρήσεις.
Συναφές, επίσης, θέμα, με τα προαναφερόμενα είναι αυτό της τηλεργασίας. Το εν λόγω σύστημα είχε ξεκινήσει να αναπτύσσεται εδώ και τουλάχιστον 10 χρόνια, αλλά στις συνθήκες της πανδημίας, τα lockdown και των υγειονομικών μέτρων κυριολεκτικά απογειώθηκε. Τώρα, μέσα στις άλλες πρωτοτυπίες του, ο ‘Ελον Μασκ καλεί το προσωπικό που έμεινε στο Twitter να επιστρέψει στα γραφεία του, στα οποία να περνά πλέον τουλάχιστον 40 ώρες τη βδομάδα. Υπάρχουν επίσης κι αρκετές άλλες εταιρίες, ακόμη και στους τομείς της νέας οικονομίας, που διακόπτουν την τηλεργασία, ορισμένες που την διατηρούν, ενώ μια τρίτη κι ίσως μεγαλύτερη κατηγορία υιοθετεί ένα υβριδικό μοντέλο. Κι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να διαπιστωθεί ποιες τάσεις θα τείνουν να επικρατήσουν.
