Οκτώ δεκαετίες αφότου η Ραΐσα Βαλιουσκέβιτς διέφυγε από την Ουκρανία για να γλιτώσει από την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας, η 98χρονη επιζήσασα του Ολοκαυτώματος αναγκάστηκε ξανά να τραπεί σε φυγή. Αυτή τη φορά στη Γερμανία, για να γλιτώσει από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς που έπεφταν γύρω από το σπίτι της στο Κίεβο.
Μιλώντας από έναν εβραϊκό οίκο ευγηρίας στη Φρανκφούρτη, η συνταξιούχος δασκάλα είπε ότι ένιωθε περίεργο που βρήκε ένα τέτοιο καταφύγιο στη χώρα των πρώην διωκτών της. Αλλά οι καιροί άλλαξαν και νιώθει ευγνωμοσύνη και ευπρόσδεκτη.
Η Βαλιουσκέβιτς είναι μία από τους σχεδόν 50 επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος που εβραϊκές οργανώσεις βοήθησαν να απομακρυνθούν από την Ουκρανία μετά την εισβολή της Ρωσίας στις 24 Φεβρουαρίου.
Πολλοί βρίσκονται τώρα στη Γερμανία, η οποία σήμερα έχει έναν από τους μεγαλύτερους εβραϊκούς πληθυσμούς στην Ευρώπη και μια ιδιαίτερα φιλόξενη πολιτική ασύλου για τους Εβραίους - μέρος μιας επίσημης πολιτικής της χώρας για να εξιλεωθεί για το ναζιστικό παρελθόν της.
«Βρήκα μια δεύτερη πατρίδα εδώ και νιώθω καλά εδώ», είπε η Βαλιουσκέβιτς μιλώντας στα ρωσικά, τη μητρική της γλώσσα, καθώς χιόνιζε έξω. «Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη».
Η συγκινητική ιστορία της 98χρονης
Η Βαλιουσκέβιτς θυμήθηκε πώς η ίδια, η αδερφή της και οι γονείς της εγκατέλειψαν την Ουκρανία το 1941 πεζοί και στη συνέχεια με τρένο για το Καζακστάν. Διέφυγαν από το Ολοκαύτωμα που ουσιαστικά εξάλειψε τον προπολεμικό εβραϊκό πληθυσμό της Ουκρανίας, που αριθμούσε περίπου 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους.
Όταν επέστρεψε, σπούδασε βιολογία στο πανεπιστήμιο και έγινε δασκάλα.
Δεν πίστευε ποτέ ότι θα γινόταν ξανά πρόσφυγας - αυτή τη φορά σε μια ηλικία που η όρασή της εξασθενεί και δεν είναι πια αρκετά καλά για να περπατήσει μόνη της.
Όμως, οι εκρήξεις γύρω από το διαμέρισμά της στο Κίεβο την έκαναν, όπως λέει, να παλεύει για να φτάσει στο πλησιέστερο καταφύγιο όποτε χτυπούσαν οι σειρήνες.
Έτσι αποδέχτηκε την πρόταση να φύγει από την χώρα, πρόταση που της έκανε η Αμερικανική Εβραϊκή Κοινή Επιτροπή Διανομής (JDC), μια ανθρωπιστική οργάνωση που για δεκαετίες στηρίζει Εβραίους στην Ουκρανία και της παρείχε κατ' οίκον φροντίδα.
Ένα ασθενοφόρο την οδήγησε στα πολωνικά σύνορα όπου μεταφέρθηκε σε άλλο που την μετέφερε στη Φρανκφούρτη, με μια διανυκτέρευση καθοδόν σε οίκο ευγηρίας για να ανακτήσει δυνάμεις.
«Ήταν δύσκολο», είπε ο 70χρονος γιος της, ο Βαντίμ Βαλιουσκέβιτς, που έκανε το τριήμερο ταξίδι μαζί της. «Οι δρόμοι ήταν βομβαρδισμένοι. Η μητέρα μου έπρεπε να κάνει ενέσεις καθοδόν».
Βαθύ αίσθημα καθήκοντος
Η JDC τόνισε ότι συνεργάζεται με το Jewish Claims Conference - έναν φορέα που εκπροσωπεί Εβραίους σε διαπραγματεύσεις για αποζημιώσεις θυμάτων των Ναζί και τους απογόνους τους - για να φέρει τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος στην ασφάλεια.
«Στους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος υπενθυμίζεται τι πέρασαν ως παιδιά μέσα από τις σημερινές εμπειρίες και νιώθουμε βαθύ αίσθημα καθήκοντος να μην τους απογοητεύσουμε αυτή τη φορά», δήλωσε ο Ρούντιγκερ Μάχλο», επικεφαλής του γερμανικού τμήματος του Jewish Claims Conference.
Ορισμένοι από τους ηλικιωμένους επιζήσαντες πέρασαν μέρες στον παγετό και το τσουχτερό κρύο στην Ουκρανία αφού τα παράθυρα των δωματίων τους έσπασαν κατά τη διάρκεια των πρόσφατων επιδρομών, είπε.
«Φυσικά αποτελεί τεράστιο πρόβλημα να βρίσκεις ασθενοφόρα σε εμπόλεμη ζώνη, τεράστιο πρόβλημα να βρεις βενζίνη. Τα ασθενοφόρα συχνά δεν λειτουργούν και πρέπει να συνεχίσουμε να βρίσκουμε λύσεις», είπε. «Οι (ανθρωπιστικοί) διάδρομοι ως επί το πλείστον δεν λειτουργούν».
Στις αναγκαστικές απομακρύνσεις αμάχων ενδέχεται να συμμετέχουν τουλάχιστον 15 οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένου του υπουργείου Εξωτερικών και περισσότερων από 50 αξιωματούχων, είπε.
Η τεράστια επιχείρηση ξεκίνησε τις ημέρες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, μια ενέργεια που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν χαρακτήρισε «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» με σκοπό την αποστρατικοποίηση και την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας.
Ο Μάχλο είπε ότι ήταν μια παράλογη στροφή της φράσης, δεδομένης της δεινής κατάστασης της Βαλιουσκέβιτς και άλλων επιζώντων του Ολοκαυτώματος.
«Σε μια χώρα (την Ουκρανία) στην οποία υπάρχει ακμάζουσα εβραϊκή κοινότητα που οικοδομήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες και στην οποία ο πρόεδρος είναι Εβραίος, είναι κοροϊδία να λέμε ότι κάποιος εισβάλλει σε αυτή τη χώρα για να την αποναζιστικοποιήσει», είπε ο Μάχλο.
