Σημαντικοί Έλληνες εικαστικοί δημιουργοί και εκπρόσωποι καλλιτεχνών αντιδρούν δημόσια στην παρατεταμένη καθυστέρηση επανέκθεσης των έργων που απομακρύνθηκαν βίαια από την Εθνική Πινακοθήκη, έπειτα από την ακραία και πρωτοφανή παρέμβαση βουλευτή ακροδεξιού κόμματος πριν από έναν μήνα.
Υπενθυμίζεται ότι στις 10 Μαρτίου 2025, η έκθεση «Η σαγήνη του αλλόκοτου» αποτέλεσε στόχο βανδαλιστικής ενέργειας, όταν βουλευτής του κόμματος ΝΙΚΗ εισέβαλε στην Πινακοθήκη και αποκαθήλωσε έργα τέχνης τα οποία χαρακτήρισε «προσβλητικά». Παρά τις άμεσες διαβεβαιώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και της Διοίκησης της Πινακοθήκης για γρήγορη αποκατάσταση της έκθεσης, έναν μήνα μετά, τα έργα εξακολουθούν να παραμένουν εκτός προβολής.
Με σημερινή τους επιστολή (10 Απριλίου 2025), 29 εξέχουσες προσωπικότητες του εικαστικού χώρου –καλλιτέχνες, πανεπιστημιακοί και νόμιμοι εκπρόσωποι δημιουργών που συμμετέχουν στη συλλογή της Πινακοθήκης– ζητούν την προσωρινή απόσυρση των έργων τους από τις εκθέσεις του Ιδρύματος, έως ότου τηρηθεί η νομιμότητα και επανεκτεθούν τα έργα που αποκαθηλώθηκαν.
Στην επιστολή, οι υπογράφοντες στηλιτεύουν την αδράνεια των αρμόδιων φορέων και υπενθυμίζουν πως η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης προστατεύεται ρητά από το Σύνταγμα, στο άρθρο 16. Οι καθυστερήσεις, σημειώνουν, στηρίζονται σε ασαφείς και προσχηματικές δικαιολογίες περί «εξέτασης των όρων ασφαλούς επανέκθεσης», γεγονός που, όπως αναφέρουν, προσβάλλει τη νοημοσύνη τόσο των καλλιτεχνών όσο και του κοινού.
Οι καλλιτέχνες κάνουν λόγο για σοβαρό πλήγμα στη θεσμική αξιοπιστία της Εθνικής Πινακοθήκης και του υπουργείου Πολιτισμού, καλώντας τις αρμόδιες αρχές να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αποκαταστήσουν άμεσα την έκθεση. Σε διαφορετική περίπτωση, όπως επισημαίνουν, «για τι είδους πολιτισμό μιλάμε;».
Το πλήρες κείμενο της επιστολής
Το πλήρες κείμενο της επιστολής έχει ως εξής:
«Αξιότιμη Υπουργέ Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη,
Αξιότιμη Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κ. Συραγώ Τσιάρα,
Αξιότιμα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης,
Ένας μήνας έχει περάσει από την επιθετική αποκαθήλωση έργων τέχνης στην Πινακοθήκη (10.3.2025), κατόπιν παράνομης ενέργειας βουλευτή ακροδεξιού κόμματος, χωρίς μέχρι σήμερα να έχουν επανεκτεθεί τα έργα αυτά. Παρά τις αρχικές σας διαβεβαιώσεις, επικαλείστε γενικόλογες αξιολογήσεις περί «όρων ασφαλούς επανέκθεσης», γεγονός που θεωρούμε προσχηματικό και άκρως προσβλητικό.
Η ελευθερία της τέχνης κατοχυρώνεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος. Η απουσία θεσμικής αντίδρασης υπονομεύει τον δημοκρατικό ρόλο των πολιτιστικών ιδρυμάτων και προσβάλλει όλους όσοι πιστεύουμε στη δύναμη της τέχνης ως θεμελιώδες συστατικό της δημοκρατίας.
Εμείς, οι δημιουργοί και οι νόμιμοι εκπρόσωποι καλλιτεχνών που συμμετέχουμε στις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, ζητούμε την προσωρινή απόσυρση των έργων μας έως ότου τηρηθεί η θεσμική τάξη και αποκατασταθεί η έκθεση στην αρχική της μορφή. Καλούμε την Πινακοθήκη και το Υπουργείο να ενεργήσουν άμεσα, όπως επιτάσσει ο Νόμος και το Σύνταγμα.
Σε διαφορετική περίπτωση, αναρωτιόμαστε: ποιον πολιτισμό υπερασπίζεστε;
Με εκτίμηση,
Οι υπογράφοντες
Ακριθάκη Χλόη, φωτογράφος /εικαστικός, νόμιμη κληρονόμος των έργων του Αλέξη
Ακριθάκη)
Αρφαράς Μιχάλης, εικαστικός, Ομότιμος Καθηγητής της ΑΣΚΤ
Βερούκας Αλέξης, εικαστικός
Βουρλούμη Ειρήνη, Βουρλούμης Παναγής, Βουρλούμης Ανδρέας (νόμιμοι
εκπρόσωποι του Ανδρέα Βουρλούμη.
Γιαβρόπουλος Νίκος, καλλιτέχνης της κινούμενης εικόνας
Διβάρης Γιώργος, εικαστικός , Καθηγητής, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων
Τεχνών, ΑΠΘ
Εγγονοπούλου Ερριέττη (νόμιμη κληρονόμος των έργων του Νίκου
Εγγονόπουλου)
Ιγνατάκη Μαριάννα, εικαστικός
Καβαλλιεράτος Διονύσης, εικαστικός
Μιχαηλίδης Μίλτος (νόμιμος εκπρόσωπος των έργων του Γιάννη Μιχαηλίδη)
Μυλωνά Ελένη, εικαστικός (νόμιμη κληρονόμος των έργων της Άλεξ Μυλωνά)
Ξαγοράρης Ζάφος, εικαστικός , Καθηγητής στην ΑΣΚΤ
Ξενάκης Δημήτρης (νόμιμος κληρονόμος των έργων του Κοσμά Ξενάκη)
Παναγιωτίδη Μαλβίνα, εικαστικός
Παππάς Αλέκος (νόμιμος κληρονόμος των έργων του Γιάννη Παππά)
Σαχίνης Ξενής, εικαστικός, Καθηγητής στην ΑΣΚΤ ΑΠΘ, Τέως Κοσμήτορας της
Σχολής
Στεφανή Εύα, σκηνοθέτις, Καθηγήτρια Τμήμα Επικοινωνίας και ΕΜΜΕ, ΕΚΠΑ
Τρανός Νίκος, εικαστικός, Αφυπ. Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης της ΑΣΚΤ
Τσιτσόπουλος Φίλιππος, εικαστικός
Τσουμπλέκας Δημήτρης, εικαστικός /φωτογράφος και Τσουμπλέκα Άννα (νόμιμοι
εκπρόσωποι των έργων του Νίκου Κεσσανλή και Χρύσας Ρωμανού)
Χαραλάμπους Πάνος, εικαστικός, Ομότιμος Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης
της ΑΣΚΤ
Χαρβαλιάς Γιώργος, εικαστικός, Αφυπ. Καθηγητής στην ΑΣΚΤ, Τέως Πρύτανης
Χανδρής Παντελής, εικαστικός, Καθηγητής ΑΣΚΤ
Ψυχούλης Αλέξανδρος, εικαστικός, Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο
Θεσσαλίας».
