Τούρκοι φοιτητές σταματούν στους διαδρόμους του Πανεπιστημίου Kadir Has της Κωνσταντινούπολης τον Έλληνα Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Δημήτρη Τριανταφύλλου και με βλέμμα ανησυχίας τον ρωτούν τι συμβαίνει τους τελευταίους μήνες με την Ελλάδα. Στα ραδιόφωνα και στις τηλεοράσεις το… Γιουνανιστάν (Ελλάδα στα τούρκικα) είναι τις περισσότερες μέρες της βδομάδας η πρώτη είδηση.
Από την άλλη, καθημερινά τα αεροπλάνα φεύγουν γεμάτα από Αθήνα για Πόλη και αντίστροφα, με Τούρκους που έρχονται στην Ελλάδα για δουλειές ή για διακοπές. Στην Κωνσταντινούπολη το τουριστικό ρεύμα από Ελλάδα ξαναζωντανεύει, ενώ πριν λίγες μέρες σάλπαρε με προορισμό την Σμύρνη η γραμμή φιλίας, όπως ονομάστηκε το «Smyrna di Levante», από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Αυτές είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και περιγράφουν τις σχέσεις Αθήνας –Άγκυρας σήμερα.
Απορούν και ανησυχούν και οι Τούρκοι με αυτά που ακούν στις τηλεοράσεις και στα ραδιόφωνα
«Υπάρχει μια επιχείρηση δηλητηρίασης της κοινής γνώμης στην Τουρκία, μια προσπάθεια να βγει προς τα έξω το αφήγημα της κακής μικρής Ελλάδας. Κάθε μέρα με ρωτούν Τούρκοι φοιτητές τι γίνεται. Γιατί νομίζω ότι η κοινή γνώμη ξαφνικά άλλα ήξερε και άλλα ακούει. Στα νησιά που πήγαινε για τουρισμό το καλοκαίρι, ακούει τώρα ότι αυτά είναι τουρκικά και όχι ελληνικά. Εκεί που δεν άκουγε για εναέριο χώρο, ξαφνικά ακούει ότι η Ελλάδα τον παραβιάζει- και πέρα από αυτό- εξοπλίζεται από τους σύγχρονους εχθρούς της Τουρκίας που είναι η Γαλλία και οι ΗΠΑ. Ανησυχούν μήπως οδηγηθούμε σε κάτι χειρότερο. Σου λέει ξαφνικά προέκυψαν όλα αυτά; Κινδυνεύουμε για κάτι; Υπάρχει ανησυχία…» εξηγεί στο ethnos.gr ο Δημήτρης Τριανταφύλλου, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης.
Το αφήγημα της κακής μικρής Ελλάδας βοηθά τον Ερντογάν δημοσκοπικά
Το αφήγημα της κακής μικρής Ελλάδας έχει βοηθήσει τον Ερντογάν κατά κάποιον τρόπο όχι να αναστρέψει τα δημοσκοπικά ευρήματα όπου δεν πάει καλά η κυβέρνηση, αλλά τουλάχιστον έχει σταματήσει- από τότε που ξεκίνησε αυτή η προσπάθεια του ανθελληνικού μένους-η κατρακύλα της κυβέρνησης παρατηρεί ο κ. Τριανταφύλλου. «Έχουν σταθεροποιηθεί τα νούμερα και έχει κερδίσει έστω 3-4 μονάδες. Δεν σημαίνει, όμως, ότι θα μπορούσε να κερδίσει ο Τούρκος πρόεδρος τις εκλογές αν γινόταν σήμερα, έχει,όμως, βοηθήσει και βοηθάει στη συσπείρωση. Είναι μέρος της στρατηγικής του Ερντογάν. Μην ξεχνάτε ότι το και το 2023 μπορεί να είναι εκλογικό έτος αλλά δεν είναι οποιοδήποτε εκλογικό έτος. Σχετίζεται με τα 100 χρόνια της ίδρυσης της τουρκικής δημοκρατίας και την ήττα της Ελλάδας.
Και ένα από τα πράγματα που συζητάει ανοιχτά ο Ερντογάν είναι η Τουρκία των επόμενων 100 χρόνων. Θυμηθείτε αυτό που έλεγε ότι η Τουρκία θα είναι το 2023 στις δέκα πιο μεγάλες οικονομίες στον κόσμο και τώρα παλεύει να μείνει στις 20. Αυτό το αφήγημα του έφυγε προς το παρόν. Έχει διεκδικήσει τρεις φορές η Πόλη τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ούτε αυτό του 'βγήκε' στο πλαίσιο της ιδέας του αφηγήματος της μεγάλης Τουρκίας. Επειδή δεν του έχουν βγει αυτά, χτίζει ένα νέο αφήγημα. Προβάλει την ιδέα μιας σύγχρονης Τουρκίας. Είμαστε δύναμη υπολογίσιμη. Είμαστε εδώ, είμαστε παντού. Αρέσει, δεν αρέσει. Εμείς τραβάμε την δικιά μας πορεία και δεν ακούμε τίποτα και κανέναν. Αυτό είναι ένα αφήγημα που στο μέσο Τούρκο έχει απήχηση».
Μέχρι που μπορεί, όμως, να τραβήξει, ο Ερντογάν το σχοινί;
Ο κ. Τριανταφύλλου, εξηγεί, ότι μπορεί να μην ‘αρέσει’ όπως ασκεί την εξωτερική πολιτική ο Ερντογάν αλλά μέχρι στιγμής έχει δείξει ότι είναι ορθολογικός δρών. «Ξέρει τα όριά του. Υπάρχει η ρητορική που μπορεί όντως να ενοχλεί, αλλά καταλαβαίνει ότι υπάρχουν και όρια. Όπως τα κατάλαβε πριν δύο χρόνια όταν η τουρκική φρεγάτα Kemal Reis που συνόδευε το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis προσέκρουσε στην ελληνική φρεγάτα «Λήμνος» που παρακολουθούσε τις κινήσεις του τουρκικού στολίσκου σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Κατάλαβε τα όρια τον Μάρτιο του 2020 όταν προσπάθησε να «πλημμυρίσει» τα χερσαία σύνορα από τον Έβρο με μετανάστες και κάποια στιγμή αναγκάστηκε να κάνει πίσω. Θέλει πάση θυσία να κερδίσει τις εκλογές. Και επειδή δεν του βγαίνουν είτε με όλα τα άλλα που κάνει όπως η οικονομική στήριξη στα νοικοκυριά, είτε επειδή οι πρωτοβουλίες στο εξωτερικό δεν έχουν φέρει τα προσδοκόμενα αποτελέσματα, υπάρχει ο φόβος ότι η δημιουργία μιας κρίσης βοηθήσει τον ίδιο. Αλλά δεν είμαστε ακόμη εκεί.
Σε κάθε περίπτωση νομίζω ότι η γαλάζια πατρίδα είναι μια πολιτική που θα έχει διάρκεια ενώ και μέσω των επιστολών που στέλνει στον ΟΗΕ ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας διαμορφώνεται μια πολιτική ορθολογική, θέτοντας με σαφήνεια τις διεκδικήσεις της Άγκυρας και την προάσπιση των συμφερόντων της σε έναν υπό διαμόρφωση αβέβαιο πολυπολικό κόσμο».
Θα συνεχιστεί η δύσκολη σχέση Ερντογάν-Μητσοτάκη μέχρι τις εκλογές
Ο κ. Τριανταφύλλου προβλέπει ότι η δύσκολη σχέση Ερντογάν-Μητσοτάκη θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές γιατί αυτό που 'χρεώνεται' ο Μητσοτάκης από την τουρκική πλευρά είναι η αποτελεσματικότητά του να απαντήσει σε οποιαδήποτε τουρκική διεκδίκηση έχει προκύψει. Ωστόσο, όπως παρατηρεί, αν επανεκλεγούν Μητσοτάκης και Ερντογάν μπορεί οι δυο τους να προχωρήσουν και να βρουν λύση στα χρόνια προβλήματα μεταξύ των δυο χωρών.
«Πιστεύω ότι αυτό το ‘Μητσοτάκης γιοκ’ είναι μια αναγνώριση των ικανοτήτων του Έλληνα πρωθυπουργού από τον Ερντογάν. Και ο Μητσοτάκης έχει ενισχυθεί, όπως και η ίδια η χώρα. Θα πρέπει να σημειώσω ότι η επίλυση του ονοματολογικού με την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών το 2018 έχει βοηθήσει ουσιαστικά στην ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας. Έχει βοηθήσει στην αλλαγή της εικόνας ότι η Ελλάδα είναι διατεθειμένη και έτοιμη για έντιμους συμβιβασμούς όπως το έπραξε στις Πρέσπες, και με την υπογραφή των συμφωνιών για ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Η Ελλάδα πήρε ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ουκρανίας. Η κυβέρνηση αποφάσισε γρήγορα και αποτελεσματικά για την ενίσχυση του εξοπλιστικού προγράμματος της χώρας. Η Ελλάδα συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινής ενεργειακής πολιτικής στην ΕΕ, και έχει αναλάβει πολλές άλλες πρωτοβουλίες την τελευταία τριετία (π.χ., ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού COVID-19). Οι κινήσεις Μητσοτάκη έχουν απήχηση στο εξωτερικό. Αλλά και οι συμμαχίες με τις ΗΠΑ και την Γαλλία που έχουν διαμορφωθεί σήμερα οι οποίες ξεκίνησαν επί της προηγούμενης κυβέρνησης, ενισχύουν την Ελλάδα και την αξιοπιστία της. Και το μήνυμα των ΗΠΑ, καλώντας τον Έλληνα Πρωθυπουργό να μιλήσει στα δυο Σώματα του Κογκρέσου φέτος, δείχνει ότι θεωρείται η χώρα στρατηγικός εταίρος, στέλνοντας παράλληλα το μήνυμα και στην Τουρκία ότι υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί κρατικοί δρώντες στην περιοχή. Και αυτό δεν αρέσει στην Άγκυρα».
Είναι πιθανό ο Ερντογάν να ξανακερδίσει τις εκλογές;
Ο καθηγητής του Kadir Has εκτιμά ότι, ενδεχομένως, ο σημερινός Τούρκος πρόεδρος μπορεί να ξανακερδίσει τις εκλογές. «Όλα παίζονται. Ακόμη έχουμε καιρό γιατί η αντιπολίτευση δεν έχει υποψήφιο για πρόεδρο και αν δεν εντάξει τους Κούρδους στην συμμαχία της δεν μπορεί να κερδίσει.Το αφήγημα να διώξουμε τον Ερντογάν από την εξουσία δεν αρκεί για να αλλάξουν οι εκλογικοί συσχετισμοί στην Τουρκία».
«Δεν νομίζω ότι η προσάρτηση της Βόρειας Κύπρου εξυπηρετεί την Τουρκία»
Ο κ. Τριανταφύλλου εκτιμά ότι ο Ερντογάν δεν θα προχωρήσει στην προσάρτηση της Κατεχόμενης Κύπρου κατόπιν της διεξαγωγής δημοψηφίσματος, όπως εκτιμούν κάποιοι αναλυτές, γιατί είναι ορθολογικός παίκτης. Αντίθετα, αυτό που κάνει στην περιοχή είναι να έχει σύμμαχο τον ρωσικό παράγοντα, ενδεχομένως να επεκτείνει την πρόσβαση στα Βαρώσια, όπως το είχε πράξει πρόσφατα σε ένα μεγαλύτερο μέρος των Βαρωσίων, που σημαίνει ότι οι ελληνοκύπριοι που θα θέλουν να ξαναπάρουν πίσω τις περιουσίες τους να χρειάζεται να συνεννοηθούν με τους τουρκοκυπριακούς θεσμούς, παρακάμπτοντας την δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Εγγυήσεις ασφάλειας από ΗΠΑ και Γαλλία να ζητήσει η Κυπριακή Δημοκρατία
«Πρόθεσή του είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας εκεί, αλλά δεν νομίζω ότι η προσάρτηση εξυπηρετεί την Τουρκία. Δεν είναι λογικό να το κάνει γιατί με μια τέτοια κίνηση θα χάσει πάρα πολλά ερείσματα και θα τον φέρει σε περαιτέρω αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες. Σε κάθε περίπτωση η συγκυρία δεν βολεύει την προσάρτηση των Κατεχομένων. Αντίθετα, θα συνεχίσει να δυσκολεύει την επίλυση του Κυπριακού ή θα πιέσει στο μοντέλο επίλυσης που θέλει ο ίδιος. Επειδή η υπό εξέλιξη κινητοποίηση της Ρωσίας στα Κατεχόμενα θα πρέπει να μας προβληματίζει, όπως, για παράδειγμα, υπάρχει το ενδεχόμενο στο μέλλον να φέρει εμπόδια στην επέκταση της θητείας της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ στην Κύπρο (UNFICYP), θα πρέπει η Κυπριακή Δημοκρατία να εξετάσει το ενδεχόμενο να συζητήσει με τις ΗΠΑ και την Γαλλία τις προθέσεις τους να παρέχουν εγγυήσεις ασφάλειας στην Κύπρο για να μην βρεθεί μόνη αντιμέτωπη με τον Τουρκικό στρατό».
Διαβάστε ακόμα στο ethnos.gr
Annie Ernaux: Μια συγγραφέας απομνημονευμάτων που δεν εμπιστεύεται τις αναμνήσεις της
