Κατώτατος μισθός: Πώς διαμορφώνεται με τριετίες και επίδομα γάμου (πίνακες)

H Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ) με το Κέντρο Πληροφόρησης Εργαζομένων & Ανέργων της Συνομοσπονδίας (ΚΕ.Π.Ε.Α./ΓΣΕΕ) ενημερώνει τους εργαζόμενους ιδιωτικού δικαίου για την επαναφορά από 1η Ιανουαρίου 2024 του πλαισίου καταβολής του επιδόματος προϋπηρεσίας.

Στη σχετική ανακοίνωση αναφέρονται τα ακόλουθα:

1. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 καταργείται η διάταξη για την οριζόντια αναστολή κάθε κανονιστικής διάταξης, βάσει της οποίας προβλεπόταν η προσαύξηση των αποδοχών των εργαζομένων λόγω προϋπηρεσίας.

Η κατάργηση αυτή δεν είναι οριστική, καθώς το ίδιο άρθρο 33 στις παρ.6 και 7 ορίζει ότι σε τρία χρόνια, δηλαδή την 1η.1.2027, θα ανασταλεί αυτοδικαίως η προσαύξηση των αποδοχών των εργαζομένων λόγω προϋπηρεσίας, εφόσον η ανεργία υπερβεί το 10% και μέχρι να διαμορφωθεί σε ποσοστό κάτω του 10%. Επίσης  με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου μπορούν να αποφασίζονται και σε κάθε άλλη περίπτωση, οι όροι αναστολής της προσαύξησης των αποδοχών με τα επιδόματα προϋπηρεσίας, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την εξέλιξη της ανεργίας και του πληθωρισμού, στο πλαίσιο της διαδικασίας καθορισμού του κατώτατου μισθού/ημερομισθίου μονομερώς από την Κυβέρνηση, όπως προβλέφθηκε με μνημονιακή διάταξη το 2012.

2. Σύμφωνα με το άρθρο 33 του ν. 5053/2023:

Αίρεται η αναστολή και επανέρχεται η ισχύς διατάξεων νόμων, κανονιστικών πράξεων, συλλογικών συμβάσεων ή διαιτητικών αποφάσεων, οι οποίες προβλέπουν αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως το επίδομα πολυετίας, το επίδομα χρόνου εργασίας, το επίδομα τριετίας και το επίδομα πενταετίας, η οποία επιβλήθηκε με το άρθρο 4 της υπ’ αριθμ. 6/28.2.2012 Πράξης Υπουργικού Συμβουλίου (άρθρο 33 παρ.1).

Για την εφαρμογή των ανωτέρω, των οποίων η αναστολή αίρεται, ισχύουν τα εξής:

• Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που είχε προσληφθεί πριν από τη 14η.2.2012, όπως η προϋπηρεσία αυτή είχε διαμορφωθεί τη 14η.2.2012 οπότε και ανεστάλη η συμπλήρωσή της, συνεχίζει να συμπληρώνεται μετά από την 1η.1.2024.
• Η προϋπηρεσία κάθε εργαζομένου, που προσλήφθηκε μετά από τη 14η.2.2012, ξεκινά να συμπληρώνεται μετά από την 1η.1.2024 (άρθρο 33 παρ.2).

Ειδικώς για την προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας σε όσους εργαζόμενους αμείβονται με τον κατώτατο νομοθετημένο μισθό ή ημερομίσθιο, ως χρόνος προϋπηρεσίας αναγνωρίζεται ο χρόνος εξαρτημένης σύμβασης ή σχέσης εργασίας, που έχει διανυθεί σε οποιονδήποτε εργοδότη και σε οποιαδήποτε ειδικότητα πριν από τη 14η.2.2012 και μετά από την 1η.1.2024. Η κατά τα ανωτέρω προσαύξηση λόγω προϋπηρεσίας καθορίζεται ως εξής:

• Για τους υπαλλήλους με εξαρτημένη σχέση εργασίας, σε ποσοστό 10% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως 3 τριετίες και συνολικά σε ποσοστό 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω.
• Για τους εργατοτεχνίτες, με εξαρτημένη σχέση εργασίας σε ποσοστό 5% για κάθε τριετία προϋπηρεσίας και έως 6 τριετίες και συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω

Αν οι καταβαλλόμενες τακτικές αποδοχές είναι υπέρτερες των νόμιμων αποδοχών, οι αυξήσεις, οι προσαυξήσεις και τα ποσά εν γένει που προκύπτουν από την εφαρμογή των ανωτέρω, συμψηφίζονται με τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ καταβαλλόμενων και νόμιμων αποδοχών, με την καταβολή της οποίας εξοφλούνται ολοσχερώς ή μερικώς (άρθρο 33 παρ.4).

Για το χρονικό διάστημα από τη 14η.2.2012 έως και την 31η.12.2023 καμία αξίωση δεν γεννάται, ούτε οφείλονται αυξήσεις μισθών ή ημερομισθίων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων περί υπηρεσιακών ωριμάνσεων, με μόνη προϋπόθεση την πάροδο συγκεκριμένου χρόνου εργασίας, όπως αναφέρονται ανωτέρω, ούτε επιτρέπεται να υπολογιστεί προϋπηρεσία που έχει διανυθεί από τη 14η.2.2012 έως και την 31η.12.2023 (άρθρο 33 παρ.5).

3. Η ΓΣΕΕ επισημαίνει περαιτέρω τα ακόλουθα:

Οι επιμέρους Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (κλαδικές, ομοιοεπαγγελματικές, επιχειρησιακές)  περιέχουν συνήθως όρους για τις  θέσεις και τις ειδικότητες τις οποίες ρυθμίζουν και  για τις προϋποθέσεις αναγνώρισης και προσμέτρησης της προϋπηρεσίας των εργαζομένων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής τους. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει σχετική αναφορά στην οικεία ΣΣΕ, ο γενικός κανόνας που αφορά στους αμειβόμενους με βάση τον κατώτατο μισθό/ημερομίσθιο είναι ότι οι προσαυξήσεις λόγω χρόνου εργασίας καταβάλλονται για την προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη και με οποιαδήποτε ειδικότητα.
Οι εργαζόμενοι μπορούν να αναζητήσουν:

• στοιχεία της απασχόλησης και του χρόνου ασφάλισής τους μέσω του my ERGANI και του my ΕΦΚΑ με τη χρήση των κωδικών πρόσβασής τους στο TAXIS
• στοιχεία Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας από τις ιστοσελίδες του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας
• πιστοποιητικό εργασίας από τον εργοδότη για το είδος και τη διάρκεια της εργασίας τους κατά τη λήξη της σύμβασής τους. Μόνο εάν το ζητήσουν ειδικά οι εργαζόμενοι-ες βεβαιώνεται η ποιότητα της εργασίας τους και η διαγωγή τους. Η παραίτηση των εργαζομένων από το δικαίωμά τους αυτό είναι άκυρη (άρθρα 14, 319 ΠΔ 80/2022, άρθρα 678-679 ΑΚ).

Στους εργαζόμενους καταβάλλεται επίδομα γάμου 10%, το οποίο αποτελεί κατοχυρωμένο κατώτατο όριο προστασίας όλων των εργαζομένων τόσο μέσω των Εθνικών Γενικών ΣΣΕ (ΔΔΔΔ Αθ 10/1976, ΕΓΣΣΕ 1988, ΕΓΣΣΕ 1989, ΕΓΣΣΕ 2013. ΕΓΣΣΕ 2014, ΕΓΣΣΕ 2022), όσο και μέσω του νόμου (άρθρο 2 ν. 1767/1988, 20 παρ.2 ν. 1849/1989, 16 παρ.1 ν. 435/1976). Συνεπώς λόγω της διπλής του νομικής φύσης τόσο ως όρου της ΕΓΣΣΕ με κανονιστική ισχύ όσο και ως τυπικού νόμου, δεσμεύει, ως κανόνας δικαίου, το σύνολο των εργοδοτών της χώρας (σχετ. Εγκύκλιος ΓΣΕΕ υπ.αριθμ 5/2013).

Ακολουθούν οι πίνακες διαμόρφωσης του  κατώτατου νομοθετημένου μισθού και ημερομισθίου από 1ης/1/2023:

4. Η ΓΣΕΕ υπενθυμίζει επίσης ότι:

Η άρση της επιβληθείσας με το άρθρο 4 της μνημονιακής ΠΥΣ 6/2012 αναστολής χορήγησης των πολυετιών, η οποία επαναλήφθηκε για τις τριετίες του κατώτατου μισθού/ημερομισθίου με το ν. 4093/2012, πρέπει να είναι πραγματική, με αναδρομικότητα από τότε που επιβλήθηκε και χωρίς όρους και προϋποθέσεις, που χάνονται μέσα στις στρεβλώσεις αλληλοαναιρούμενων μνημονιακών ρυθμίσεων και εντείνουν τις ανισότητες μεταξύ των εργαζομένων, τους οποίους εν τέλει θα οδηγήσει μαζικά στα δικαστήρια.

Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης οφείλει να προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση και απρόσκοπτα τις διαδικασίες κήρυξης ως γενικά υποχρεωτικών των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ, για τις οποίες έχει ήδη ζητηθεί ή θα ζητηθεί να εκκινήσει η διαδικασία επέκτασης της κανονιστικής τους ισχύος.

Η ΓΣΕΕ καλεί την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στην επαναφορά και αποκατάσταση του καθορισμού του κατώτατου μισθού/ ημερομισθίου μέσω της Εθνικής Γενικής ΣΣΕ, μέσω ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων και με καθολική ισχύ για όλους τους εργαζόμενους στην επικράτεια  διαδικασία που ζητείται να διασφαλισθεί από το νόμο ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2022/2041 για τους κατώτατους μισθούς. Εφόσον η κορυφαία αυτή συλλογική διαδικασία επανέλθει  θα αποτελέσει κρίσιμο μέτρο επίτευξης της απαιτούμενης ευρείας κάλυψης του 80% των εργαζομένων στη χώρα από ΣΣΕ.

Το επίδομα προϋπηρεσίας αποτελεί κορυφαία κατάκτηση των εργαζομένων:

Η καταβολή επιδόματος προϋπηρεσίας (οι λεγόμενες «τριετίες»), κατοχυρώθηκε ως κατώτατο όριο προστασίας  όλων των εργαζομένων ιδιωτικού δικαίου της χώρας με κανονιστική ισχύ (δηλαδή ισχύ νόμου) μαζί με τον κατώτατο μισθό/ημερομίσθιο από τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας. Με διαδοχικές διατάξεις στις Εθνικές Γενικές ΣΣΕ από το 1975 και μετά, τα επιδόματα προϋπηρεσίας/τριετιών αυξήθηκαν σταδιακά, μέσω ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων και διαμορφώθηκαν ως εξής: 3 τριετίες με προσαύξηση 10% για τους υπαλλήλους (συνολικά 30% για προϋπηρεσία 9 ετών και άνω) και 6 τριετίες με προσαύξηση 5% για τους εργατοτεχνίτες (συνολικά 30% για προϋπηρεσία 18 ετών και άνω).

Οι ρυθμίσεις για την καταβολή επιδόματος προϋπηρεσίας αποτελούν διαχρονικά σταθερό σημείο αναφοράς για τη ρύθμιση των αποδοχών και την προσαύξησή τους  με βάση την προϋπηρεσία των εργαζομένων μέσω των υπόλοιπων ειδών ΣΣΕ, δηλαδή των κλαδικών, των ομοιοεπαγγελματικών και των επιχειρησιακών, οι οποίες μπορεί να περιέχουν ρυθμίσεις για την καταβολή επιδομάτων με συντομότερο χρόνο προϋπηρεσίας (πχ στη διετία, στο έτος κλπ), είτε υψηλότερες αποδοχές και προσαυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας.

Η ΓΣΕΕ μαζί με Ομοσπονδίες, Εργατικά Κέντρα και πρωτοβάθμια σωματεία όρθωσαν ανάχωμα υπεράσπισης των επιδομάτων τριετιών (για την προϋπηρεσία μέχρι την 14-2-2012) στο Συμβούλιο της Επικρατείας,  με σκοπό να επιβεβαιωθεί η ισχύς τους, ώστε να  μην επέλθει χειροτέρευση των μισθολογικών όρων εργασίας μεγάλου αριθμού εργαζομένων, που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Το Συμβούλιο της Επικρατείας με την υπ.αριθμ. 148/2022 απόφασή του απέρριψε ως απαράδεκτη την αίτηση ακύρωσης, επιβεβαιώνοντας ότι η υποχρέωση καταβολής των προσαυξήσεων των τριετιών, αποτελεί ζήτημα που ρυθμίζεται ευθέως από το νόμο, που παράγει νομική δέσμευση για καταβολή των επιδομάτων τριετιών, αφού οι αντίστοιχες νομοθετικές διατάξεις για τις τριετίες είναι νομικά δεσμευτικές για τους εργοδότες.

Υπενθυμίζουμε ότι ήδη η ΓΣΕΕ είχε δικαιωθεί το 2017 από το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο με απόφασή του αρμόδιου ελεγκτικού του οργάνου, αναγνώρισε, ανάμεσα σε άλλες, ως αντικείμενες στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, τις μειώσεις του κατώτατου μισθού/ημερομισθίου και τις διακρίσεις σε βάρος των νέων εργαζομένων.