Οι αμοιβές εργαζόμενων για υπερωρία, υπερεργασία και νυχτερινή εργασία καθορίζονται στον οδηγό εργασιακών δικαιωμάτων που εξέδωσε η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ).
Ειδικότερα, η εργασία που παρέχεται πέρα από το καθορισμένο συμβατικό ωράριο και μέχρι να συμπληρωθεί το νόμιμο ωράριο εργασίας, δηλαδή οι 48 ώρες για την 6ήμερη απασχόληση ή οι 45 ώρες για την 5θήμερη απασχόληση θεωρείται υπερεργασία.
Για κάθε ώρα υπερεργασίας, ο εργαζόμενος δικαιούται το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.
Για την υπερεργασία δεν απαιτείται άδεια από την Επιθεώρηση Εργασίας για την πραγματοποίησή της, αλλά μετά την αλλαγή της νομοθεσίας, από την 1η Σεπτεμβρίου 2018, κάθε εργοδότης υποχρεούται να αναγγέλλει και την υπερεργασία στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ το αργότερο πριν την πραγματοποίησή της.
Σημειώνεται ότι δεν συνυπολογίζονται ως υπερεργασία οι τυχόν πραγματοποιηθείσες ώρες απασχόλησης κατά την 6η ημέρα της εβδομάδας (για την εταιρεία Σάββατο) ή κατά την Κυριακή.
Τι θεωρείται υπερωρία
Ως υπερωρία θεωρείται η απασχόληση του εργαζομένου που υπερβαίνει τα χρονικά όρια του νόμιμου ωραρίου εβδομαδιαίας και ημερήσιας εργασίας.
Δηλαδή ως υπερωρία θεωρείται η απασχόληση πέραν των 48 εβδομαδιαίως και των 8 ωρών ημερησίως (για τους εργαζόμενους με το σύστημα της εξαήμερης απασχόλησης) και πέραν των 45 ωρών εβδομαδιαίως και των 9 ωρών ημερησίως (για τους εργαζόμενους με το σύστημα του πενθημέρου). Η υπέρβαση των 9 ωρών εργασίας ημερησίως λαμβάνεται πάντοτε υπόψη ως υπερωρία (είτε νόμιμη είτε παράνομη), διότι εν προκειμένω υφίσταται υπέρβαση του νόμιμου ημερήσιου ωραρίου, χωρίς να ενδιαφέρει αν έχουμε ταυτόχρονα και υπέρβαση του νόμιμου εβδομαδιαίου ωραρίου των 48 και των 45 ωρών αντιστοίχως.
Καταρχήν, η υπερωρία απαγορεύεται και κάθε σχετική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είναι άκυρη. Ωστόσο, ο ίδιος ο νόμος επιτρέπει την παροχή υπερωριακής απασχόλησης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και εφόσον τηρηθούν οι ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις:
- Ύπαρξη ορισμένου λόγου που τη δικαιολογεί
- Μη υπέρβαση ενός ανώτατου ορίου ωρών που καθορίζεται σε ημερήσια και σε ετήσια βάση (σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 58 Ν. 4808/2021, 3 ώρες ημερησίως και 150 ώρες ετησίως)
- Αναγγελία της υπερωρίας, μέσω του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ (ΈΝΤΥΠΟ Ε8), στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας πριν ή κατά την πραγματοποίησή της (άρθρο 36, Ν. 4488/2017).
Στην περίπτωση της νόμιμης υπερωρίας (εφόσον τηρηθούν οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις για την πραγματοποίησή της), ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει για κάθε ώρα και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%, ενώ η αμοιβή για την πέραν των 150 ωρών ετησίως νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι 60%επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου.
Για τη δυνατότητα απασχόλησης των εργαζομένων πέραν των 150 ωρών ετησίως, απαιτείται απόφαση του αρμοδίου οργάνου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Γενικός Διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και Ένταξης στην Εργασία), μόνο σε περιπτώσεις επείγουσας φύσης εργασίας, η εκτέλεση της οποίας κρίνεται απολύτως επιβεβλημένη και δεν επιδέχεται αναβολή.
Τονίζεται ότι σε κάθε περίπτωση ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ 4 μηνών, τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών και της υπερεργασίας.
Στην περίπτωση της παράνομης υπερωρίας (όταν δηλαδή δεν τηρηθούν οι προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία) ο εργαζόμενος δικαιούται για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας να λάβει αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120%.
Ωράριο
Ως νόμιμο ωράριο θεωρείται είναι εκείνο που καθορίζεται με διάταξη νόμου ή κατόπιν εξουσιοδοτήσεως νόμου. Έχει καθιερωθεί εβδομαδιαία εργασία 40 ωρών για τους εργαζόμενους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου.
Η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδος (Σάββατο), κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%. Δεν υπάγονται στη διάταξη αυτή οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.
Νυχτερινή εργασία
Νυκτερινή είναι η εργασία που προσφέρεται στο διάστημα από τις 10 το βράδυ, μέχρι τις 6 το πρωί. Στις νυκτερινές ώρες μπορεί να πραγματοποιηθεί ολόκληρο το ωράριο ή ένα μέρος του, οπότε υπάρχει και η ανάλογη αμοιβή. Δηλαδή για εργασία από τις 6 το απόγευμα μέχρι τις 2 το πρωί, οι τέσσερις ώρες, 6 – 10 είναι ημερήσιες, και οι υπόλοιπες τέσσερις, 10 -2 νυκτερινές.
Οι εργαζόμενοι που πραγματοποιούν νυκτερινή εργασία, δικαιούνται να λάβουν το θεσπισμένο ελάχιστο όριο του ημερομισθίου προσαυξημένο κατά 25%.
Εφόσον η νυκτερινή εργασία συμπέσει με ημέρα Κυριακής ή εξαιρέσιμης εορτής, οφείλονται δύο προσαυξήσεις αθροιστικά. Η νυχτερινή (25%) και η προσαύξηση για την Κυριακή (75%) ή την αργία . Ο υπολογισμός της καθεμίας προσαύξησης γίνεται αυτοτελώς δηλαδή υπολογίζονται χωριστά και στη συνέχεια προστίθενται.
